Zeventig jaar NAM in hoogte- en dieptepunten
ASSEN - De Nederlandse Aardolie Maatschappij bestaat vandaag precies zeventig jaar. Waar de NAM in de beginperiode enthousiast werd onthaald, lijdt het imago van het bedrijf nu zwaar onder de aardbevingen in Groningen en Drenthe.
We blikken terug op 70 jaar NAM met enkele hoogte- en dieptepunten.
Beginjaren
In 1943 vindt Shell een olieveld bij Schoonebeek. Dit blijkt het op een na grootste olieveld te zijn op het vasteland van West-Europa. Vier jaar later, op 19 september 1947, richt Shell samen met Esso de NAM op om aardolie op te sporen en uit de grond te halen.
Een jaar later, in 1948 wint de NAM voor het eerst gas. Dat gebeurt in Coevorden. De gaswinning van de NAM is de eerste tien jaar alleen uit kleinere gasvelden, midden op het platteland.
Uit de krant van 1945 (bron: De Waarheid, 28-05-45)
In 1959 wordt het grote Groningen-gasveld aangeboord. Dit is een van de grootste gasvelden ter wereld. Sindsdien is de nadruk van de NAM verschoven van olie- naar gaswinning. In 1975 wint de NAM ook gas onder de Noordzee en later in het waddengebied.
De NAM zorgt voor veel werkgelegenheid en economische groei in het gebied. Maar in 1976 gaat het mis.
Op een maandagochtend in 1976 daalt een zwarte nevel van olie, stoom en modder neer op Schoonebeek. "Het was een hels kabaal, alsof er allemaal straaljagers overvlogen", vertellen oud NAM-werknemers.
De olieramp in Schoonebeek (foto: ANP / Cor Out)
Een groot deel van het dorp komt tijdens die 'olieramp' onder die viezigheid te zitten. Olie, stoom en modder spuiten met een harde kracht uit de achthonderd meter diepe olieput van de NAM. De afsluiter van put S457 had het begeven.
Het kost de NAM moeite om de put te dichten. Dinsdagavond laat krijgen technici het pas voor elkaar om een zogenoemde afdichter over de put te krijgen. Bij de eerste poging werd die weggeblazen door de stoom.
Schoonebeek bedekt onder een laag modder en olie
Pas bij de dertiende poging lukt het. Doordat de druk steeds lager wordt, krijgen de NAM-medewerkers het voor elkaar om de metalen afdichter, die zeven ton weegt, boven de boorpijp te plaatsen. Daarna is het stil in Schoonebeek.
De schade loopt in de miljoenen guldens. De NAM vergoedt alles. Het duurt uiteindelijk zo'n drie maanden voor Schoonebeek weer helemaal schoon is. Nog altijd heeft de NAM in Schoonebeek een heel goede naam.
De keerzijde
In de jaren zestig komt de aardoliemaatschappij voor het eerst onder druk te staan omdat er steeds vaker aardbevingen zijn in Noord-Nederland. In 1963 schrijft ingenieur Willem Meijborg over de bodemdaling die volgens hem wordt veroorzaakt door gaswinning en mogelijke schuifspanningen in het steenmateriaal. De NAM ontkent de link.
Ook Meent van der Suis zegt, bijna twintig jaar later, in 1986 dat er een verband is tussen aardgaswinning en aardbevingen. Trijni van der Sluis, weduwe van Meent van der Sluis, kan zich het moment nog goed herinneren dat haar man die link legt.
"Dat was Tweede Kerstdag 1986. We waren net wakker en hij voelde een aardbeving. Hij zei dat hij het vaker had gevoeld en dat het kwam door gaswinning", aldus Van der Sluis. Maar Meent van der Sluis wordt niet serieus genomen door de NAM. "Alle waarschuwingen van Meent zijn als fabeltjes en onzin afgedaan. Hij werd als Don Quichot of aardrijkskundeleraartje weggezet", zegt Trijni van der Sluis.
NAM gelooft Meent van der Sluis niet (bron: Nieuwsblad van het Noorden, 20-02-1988)
Het raakt haar dat er zo over hem werd gesproken. "Als je integriteit aangevallen wordt is dat zwaar." Het zou nog tot begin jaren negentig duren voordat de NAM het verband zou erkennen.
Aardbevingen in Drenthe
De aardbevingen in Groningen krijgen veel aandacht, maar ook in Drenthe trilt de grond. De zwaarste beving die hier ooit is gemeten, is op 19 februari 1997. De beving heeft een kracht van 3,4. en het epicentrum ligt bij het dorp Roswinkel, tussen Emmen en de grens met de provincie Groningen. De NAM krijgt meer dan 200 schadeclaims. Een jaar later, op 14 juli 1998, is het weer raak in Roswinkel. Die beving heeft een kracht van 3,3.
In Groningen vond tot nu toe de zwaarste aardbeving plaats. Dat gebeurt op donderdagavond 16 augustus 2012 bij Huizinge in de gemeente Loppersum.
Die beving heeft een kracht van 3,6. Ook inwoners van de stad Groningen voelen de aardbeving. In een week tijd krijgt de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) meer dan 800 schademeldingen. Het pleisterwerk in de Groningse Martinikerk raakt zelfs beschadigd.
Strafrechtelijk onderzoek en monument
Langs de A7 bij Slochteren komt een aardbevingsmonument, dat mede een eerbetoon is aan Meent van der Sluis. Het monument wordt deels betaald door de NAM, Gasunie en Gasterra.
Lees meer: Weduwe Meent van der Sluis blij met aardbevingsmonument: Het doet me ontzettend veel
De NAM raakt verwikkeld in allerlei procedures. Inwoners van de provincie Groningen dienen schadeclaims in vanwege bevingsschade. Ook uit onder meer Annen, Emmen en Zuidlaren komen claims.
De NAM raakt verwikkeld in allerlei procedures. Inwoners van de provincie Groningen dienen schadeclaims in vanwege bevingsschade. Ook uit onder meer Annen, Emmen en Zuidlaren komen claims.
In april dit jaar wordt duidelijk dat het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek gaat doen naar de aardbevingsschade die is veroorzaakt door de gaswinning van de NAM. Tegelijkertijd komen er maatregelen vanuit de politiek. In april besluit minister Henk Kamp van Economische Zaken dat de gaswinning in Groningen per 1 oktober 2017 met 10 procent verlaagd wordt.
De verjaardag van de NAM wordt door het bedrijf later dit najaar gevierd. Zijn er meer dingen die u wilt weten over 70 jaar NAM? Of wilt u vertellen over uw ervaring met de NAM? Neem dan contact op met p.dijkstra@rtvdrenthe.nl.
