'De straf van een gedetineerde begint pas, als hij buitenkomt'

Volgens Bergveen, wat overigens een pseudoniem is, heersen nog steeds verkeerde ideeën over het gevangeniswezen in ons land. "Het moment dat je vast komt te zitten, merk je dat de ideeën die heersen over gevangenisstraffen en alles wat er bijhoort, zo afwijken van hoe het werkelijk is. Mensen denken bijvoorbeeld dat de gevangenis een luxe hotel is. Ik had daarom de behoefte om wat correcties op die gedachten los te laten."

Over het leven achter de gevangenismuren schreef hij eerder al het boek Bajes voor beginners. In zijn nieuwste boek beschrijft hij vooral de problemen waar hij na zijn gevangenisstraf tegenaan liep.

"Strikt genomen zou je kunnen redeneren dat de straf pas begint als je buitenkomt. Als je vast komt te zitten, ben je je autonomie kwijt", zegt Bergveen in het Radio Drenthe-programma Cassata. "Alles wordt voor je geregeld en je bent helemaal overgeleverd aan het bajesregime. Als je buiten komt, moet je het helemaal zelf regelen."

Geen goede begeleiding
Er zijn wel allerlei systemen die moeten helpen bij een terugkeer in de maatschappij, maar die zijn volgens Bergveen niet goed persoonlijk toegespitst op de gedetineerden. Bovendien wordt er veel bezuinigd en verschillen de regels per gemeente. "Het effect van detentieschade kan al optreden na vier weken. Als je nagaat dat het overgrote deel van de gevangenisstraffen in ons land een jaar of korter is, dan zijn we als maatschappij bezig een deel van onze bevolking behoorlijk te beschadigen."

Een van de problemen is bijvoorbeeld het vinden van een huis bij vrijlating. "Je staat ingeschreven in de gemeente waar de penitentiaire inrichting staat. Wil je je inschrijven voor een huis in een andere gemeente, dan wordt dat lastig", vertelt Bergveen. Ook is het erg lastig om als ex-gedetineerde weer aan het werk te komen.

"Er zijn voorbeelden zat. Het ergste is dat van een oud-buurman - laten we hem zo even noemen - met versleten heupen en die op krukken liep. Op de dag voordat hij vrijkwam zeiden ze: 'Sorry, we zijn vergeten je in te schrijven als woningzoekende, ga maar naar de daklozenopvang'."

Bergveen vervolgt: "Je wordt bij vrijlating om half negen 's ochtends buitengezet. Als je geluk hebt, wordt je opgevangen door je gezin of mensen uit je omgeving, of je hebt zelf dingen geregeld. Als je pech hebt, dan moet je het maar uitzoeken."

Hoop op verandering
Het boekje van Bergveen is bedoeld voor iedereen die zich interesseert in het fenomeen strafuitvoering. Gisteren was de officiële presentatie. Bergveen stuurt ook een exemplaar naar de nieuwe minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus. "Ik hoop dat degenen die het voor het zeggen hebben in de maatschappij, gaan nadenken over de schade die dit onze samenleving in zijn geheel aanricht", zegt Bergveen.

Over Bergveen
Zelf zat Bergveen 3,5 jaar vast voor huiselijk geweld. "Laten we het uit de hand gelopen huiselijk geweld noemen. Een aantal jaren geleden was er een aantal vaders die hun gezin hebben meegenomen naar het hiernamaals vanuit een wanhoopsituatie. Ze raakten hun werk kwijt en waren niet meer in staat om voor hun gezin te zorgen. Daar hoorde ik ook bij. Het verschil is dat mijn omgeving het wel heeft overleefd."