Drents wereldkampioen sjoelen: Ik heb nooit gedacht aan opgeven

Wij Drenten zijn verdraaid goed in sjoelen (Rechten: Josien Feitsma/RTV Drenthe)
Wij Drenten zijn verdraaid goed in sjoelen (Rechten: Josien Feitsma/RTV Drenthe)
KLAZIENAVEEN - Voor veel mensen is sjoelen een nostalgisch spelletje. Een paar keer per jaar wordt het sjoelbord van de stoffige zolder gehaald. Maar wist je dat voor sjoelen ook officiële toernooien worden georganiseerd? En wij Drenten zijn er verdraaid goed in.
Vijf feiten over sjoelen:
- Bij de Algemene Nederlandse Sjoelbond (ANS) zijn 58 verenigingen aangesloten waarvan vier uit Drenthe
- Sjoelen is een erkende, bij het NOC*NSF aangesloten sport
- Het woord 'sjoele' komt uit het Fries en betekent 'schuiven'
- De jongste sjoeler is op dit moment 9 jaar en de oudste sjoeler 92
- Er zijn tegenwoordig ook Apps waarop je het spel kunt spelen

Met voormalig Wereldkampioene Elly Mensen, Hetty Kleine als bekerwinnaar en Jannie Koops als zilveren medaillewinnaar, is onze provincie in de sjoelsport goed vertegenwoordigd. Al jaren domineert Nederland de wereldtop in het sjoelcircuit.
Toch hebben onze sjoelers sinds een aantal jaar concurrentie uit onverwachte hoek. Terwijl in Nederland de sjoelverenigingen kampen met een dalend ledenaantal door het oubollige imago, lijkt in het buitenland de sport juist net te zijn ontdekt. Jonge sjoelers uit Zweden, Amerika en Tsjechië melden zich en voeren het tempo op.
Over het ontstaan van het sjoelen zijn verschillende theorieën. Wat zeker is, is dat het sjoelen niet als sport begon, maar voortkomt uit een klassiek volksspel. Volgens sommige kenners begon het allemaal in Engeland in de 16e eeuw.
Bij het Britse pubspel spel, ‘shove ha’penny’, werd met een munt over een houten plank geschoven. Aan de hand van een paar horizontale lijnen op de schuifplank konden punten worden gegeven. Omdat het spel ook veel door zeelieden werd gespeeld en de munten op de zeebodem terechtkwamen, werden de munten op den duur vervangen door houten schijven.
Volgens een andere theorie is sjoelen een Nederlandse uitvinding van vierhonderd jaar geleden die begon met een bak nk waar knikkers in gaten moesten worden gerold. Misschien is dat ook wel de reden dat verschillende internationale vertalingen van sjoelen een Nederlands tintje hebben. Zo heet sjoelen in het Frans 'Billiard Hollandais' en in het Zuid-Koreaans 'Nederlands Syulreon' of '네덜란드의 놀이, 슐런'.

Elly Mensen werd wereldkampioen dankzij de Brikkenmikkers

Bij voormalig wereldkampioene Elly Mensen uit Klazienaveen begon het sjoelavontuur toen ze negen jaar oud was. Als kind werd ze door haar ouders naar de sjoelvereniging meegenomen want haar hele gezin sjoelde in die tijd. Inmiddels is ze in de veertig en niet meer weg te denken bij de Brikkenmikkers, de lokale sjoelclub van Klazienaveen.
“Men zegt weleens dat in je 40ste levensjaar in topvorm bent. Bij mij bleek dat zo te zijn”, zegt Mensen. Zo veroverde Mensen op haar 40ste de titels: Nederlands Kampioen (meervoudig), Noordelijke Kampioen, beker kampioen en wereldkampioen. Er ontbreekt alleen nog één titel: die van de team- en koppelkampioen.
NWS20171116-Drentse_sjoelers_mak
Maar die titels kwamen niet vanzelf. Mensen spreekt zelfs over een klein wonder dat ze nog kan sjoelen. In 1996 kwam ze terecht in een kettingbotsing waar ze een hernia aan overhield. Sjoelen doe je in een houding waarmee je je rug belast, trainen en meedoen aan wedstrijden deed bij haar toen te veel pijn. Ze liet de sport links liggen totdat ze na vier jaar van haar hernia genas.
Ze werd achtervolgd door pech want niet veel later werd ze gebeten door haar eigen hond. “Ik had 23 hechtingen en ben door een ontsteking een groot gedeelte van mijn huid kwijtgeraakt. Het richten van de sjoelstenen wilde helemaal niet meer. Toch heb ik nooit gedacht aan opgeven.”

Steeds minder leden

Mensen is niet de enige sjoelkampioen van de provincie. Ook Hetty Kleine uit Hoogeveen en Jannie Koops uit Klazienaveen hebben een mooie verzameling prijzen. Toch is het nog maar de vraag hoe lang de sjoelsport in Nederland nog kan blijven bestaan. Jos Mulder van de Algemene Nederlandse Sjoelbond merkt een sterk afnemend ledenaantal. ”Mensen willen steeds meer verschillende sporten doen in plaats van zich te binden aan één sport.”

Lees meer: Onbekende kampioenen: ‘De kick van het sjoelen is dat de schijven altijd weer in de gaten gaan’

Maar volgens Mulder en Mensen zit de voornaamste reden van het afnemende ledenaantal in het oubollige imago. “In Nederland hebben we het idee dat de sport alleen door ouderen beoefend wordt, terwijl dat in de praktijk wel meevalt”, zegt Mensen. De jongste speler is op dit moment negen jaar oud en de oudste speler 92. De meeste sjoelers zitten in de leeftijdscategorie van 45 tot 65 jaar.
Familiesport
Sjoelen is iets wat je met je familie doet. Je besluit met je familie op sjoelen te gaan en aan competities deel te nemen. De jonge leden die de vereniging De Brikkenmikkers in Klazinaveen nu kent, zijn enthousiast geworden door hun ouders.
Ook Mensen werd voor het eerst door haar ouders aan de sport voorgesteld. Inmiddels voelt de Brikkenmikkers voor haar als thuis. “Toen ik als klein meisje van een jaar of 9 begon met sjoelen had ik nooit gedacht dat mijn familie ooit eens zou bestaan uit honderden mensen van verschillende nationaliteiten. De sjoelsport verbindt mensen over de hele wereld met elkaar en ik ben trots daar deel van uit te mogen maken.”
De sport, die in Nederland al jaren onveranderd lijkt, krijgt de afgelopen jaren steeds meer internationale aandacht. Volgens Mensen zijn mensen in het buitenland nog lang niet uitgekeken op sjoelen. Sterker nog, ze hebben het pas net ontdekt.
Sjoelers uit Amerika, Tsjechië, Slowakije, Zweden, Zwitserland, Zuid-Korea, Polen, Ierland en Suriname melden zich en volgens Mensen komen er ieder jaar meer landen bij. “Als je dan naar die landen kijkt, daar wordt het echt gezien als een nieuwe sport. Daar zijn heel veel jongelui die iets hebben van: hé dat is gaaf. Het is daar echt iets van de jeugd.”

Tempo moet omhoog

Door steeds meer jonge deelnemers op de internationale toernooien, merkt Mensen dat het niveau en het tempo omhoog gaan. “We spelen nu op een WK nog maar twee beurten met twintig stenen in plaats van drie beurten met dertig stenen. Die snelheid is eigenlijk heel erg geschikt voor jongelui van deze tijd.”
Of de internationale sjoelers het probleem van het dalend aantal leden in Nederland kunnen oplossen, is maar de vraag. Volgens Mulder staat de sport in het buitenland nog in de kinderschoenen en is het nu juist zo populair omdat er bijna geen regels zijn.
“Dat brengt weer de discussie in Nederland op gang dat we wellicht minder moeten duwen op regels en meer op plezier en ontspanning. De vraag die dan eerst beantwoord moet worden: moeten we sjoelen neerzetten als sport of als spel?”, vertelt Mulder.
Voorlopig heeft Mensen nog genoeg concurrentie uit eigen land. Zelfs bij haar eigen vereniging in Klazienaveen wordt nog steeds nieuw, jong talent ontdekt. “Ze zijn in opmars, dus we kunnen onze borst natmaken. Het zou leuk zijn als er meer jeugd op het podium kwam te staan, maar ik ga ze niet zomaar mijn titel geven. Ze zullen er wel voor moeten vechten.”

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.