Navels en zoeken...

Mor dat gef niks, het geeit oous om bepaolde woorden in zu’n zinnegie.

‘Heb jij’ levert beveurbeeld mooie verschillen op. In Noord-Drenthe en de veenkolonies kom ij veural ‘Wat hestoe’ of ‘wat hej’ tegen. ‘hestoe’ is een saomentrekking van doe en hest. Aj dat saomentrekken kriej hestdoe en aj dat gauw oetspreken hestoe.
In ‘t zuudwesten hebben de deelnemers veural ‘wat heb ie’ opschreven, mor ok wel ‘wat hej’. In Oosterhesseln, Sleen, Zwindern en omgeving: ‘wat heb i’j’.
Tweei deelnemers oet Schoonebeek hebben opschreven ‘wat hes do’ en dat is een vörm die op de Hondsrug en in Midden-Drenthe eerder wel veurkwam mor tegenwoordig host niet meer. Bij oldere schrievers, zoas Roel Reijntjes, Hans Heyting en Harm Tiesing kuj die vörm nog veul lezen, mor in dizze enquête binnen der mor een stuk of wat deelnemers oet die contreinen die die vörm nog opschreven hebben.

Dan ‘t woord vreemde. Daor schreven de deelnemers van alles op. Bezundere, apaarte, mor ok vremde en vrumde, raore, rare en raere.

En dan het woordje navel. In olde bronnen, vin ij èengelijk allén mor navvel. Aj noe in dizze enquête kieken schref de meerderheid op van navvel, meer as 500 deelnemers, mor der binnen ok een stuk of wat in elke plaots die navel in ‘t zuden, naevel in ‘t westen, en naovel in ‘t noorden en in de veenkolonies opschreven hebben. Over navvel hej ‘t niet alle daogen en aj dan zu’n Nederlands zinnegie zeein met navel, zu’n woord met een Nederlandse aa derin, dan kan ‘t mor zo, daj dat anpassen an de Drèentse ao of ae of a.
mor navvel is een oetzundering, eein van de weinige woorden die in ‘t Nederlands een aa hef en in ‘t Drèents overaal een a. Het Nederlandse kraal is ok zu’n woord; dat is kral in ‘t Drèents. En ok het Nederlandse woord gapen; dat is gappen in ‘t Drèents.

Wij moeten ‘t nog even hebben over ‘t waarkwoord ‘zoeken’. Dat hew in de veurige enquête ok vraogd. Het heeile waarkwoord kan in ‘t Drèents veer vörmen hebben: roegweg van zuud naor noord: zuken, zeuken, zeuiken en zuiken. En dan is ‘t bij ‘ik zoek’ nog heeil regelmaotig ik zuuk, of in ‘t zuudwesten ik zuke. wieder naor ‘t noorden ik zeuk, ik zeuik en ik zuik.

mor bij ‘hij zoekt’ wordt het lastig. Der binnen deelnemers die holden het regelmaotig: hij zuukt, hij zuikt, mor dat binnen der niet veul, heur. De meerderheid hef ‘hij zöch’ opschreven, smangs met een t; hij zöcht. En da’s bezunder want dat is host ‘tzölfde as de verleden tied ‘hij zocht’ in ‘t Nederlaands en in ‘t Drèents, want heeil veul deelnemers hebben daor ok hij zöch opschreven.

Op de Hondsrug kom ij ok veul hij zöchde tegen.

En dan as leste het voltooid deelwoord gezocht. Dat is in Noord-Drenthe ik heb zöcht. Op de Hondsrug ok veural zöcht. In ‘t zuudwesten ik heb ezöcht.
Gieneein hef ‘hij hef zuukt’ opschreven.

Vul de enquête nog even in, dan help ij ‘t Huus van de Taol!