Herinneringscentrum Kamp Westerbork herstelt duizend fouten

In een artikel in

staat dat sommige gedeporteerden bijvoorbeeld na de oorlog zijn bestempeld als overleden, terwijl ze nooit officieel dood zijn verklaard of met een verkeerde naam op transport gezet. De onderzoekers hebben ook mensen ontdekt die in archieven als dood of vermist te boek stonden terwijl ze waren teruggekeerd uit een concentratiekamp.

Directeur Dirk Mulder van het Herinneringscentrum laat aan RTV Drenthe weten dat het team er al langer van op de hoogte was dat er de nodige fouten in de administratie zaten. "Dat weten we al vanaf 2005, toen we voor het eerst de 102.000 namen voorlazen. Het is trouwens ook niet waarschijnlijk dat we alle fouten er in de toekomst uitkrijgen. Daar is gewoonweg te weinig archiefmateriaal voor. En daar zijn we toch van afhankelijk."

Toen het herinneringscentrum een databank op wilde zetten met alle gegevens over de deportaties en de namen van de transportlijsten een voor een begon in te voeren, bleek dat veel informatie niet klopte. Drie jaar geleden is daarom een speciaal team aan het werk gegaan dat zoveel mogelijk onzekerheden moet zien weg te nemen.

De onderzoekers werken samen met het Joods Historisch Museum en het Joods Digitaal Monument en het oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis. Ze vergelijken de gegevens op hun transportlijsten met onder meer data uit het bevolkingsregister, de cartotheek van de voormalige Joodsche Raad, de persoonsdossiers van het Nederlandse Rode Kruis en de archieven van de concentratiekampen. In het artikel in De Volkskrant worden een paar voorbeelden aangehaald van opgeloste fouten.

Onderzoeksleider José Martin laat weten dat de fouten te maken hebben met de administratieve chaos die na de oorlog heerste. Een commissie van het ministerie van Justitie moest het lot van alle vermiste Joden natrekken en ging daarbij af op getuigenverklaringen, transportlijsten en kamparchieven. Maar de transportlijsten bevatten fouten en doorhalingen en de archieven waren niet compleet. Bij het Nationaal Archief in Den Haag liggen honderden dossiers van gedeporteerden die na de oorlog niet dood zijn verklaard, omdat daarvoor goede gronden ontbraken. Vaak waren hele families vermoord en deed er later niemand meer navraag.

"Meer dan duizend fouten zijn nu hersteld, er liggen nog zo'n zeshonderd levensverhalen met vraagtekens. Nu steeds meer archieven zijn gedigitaliseerd, heeft het speurwerk vaart gekregen," zegt Martin. Toch blijven er waarschijnlijk mensen spoorloos, vertelt ze. Zo zoekt het onderzoeksteam nu naar vier gedeporteerden van het allereerste transport, op 15 juli 1942 naar Auschwitz, die in geen enkel archief zijn terug te vinden.

Directeur Dirk Mulder van Herinneringscentrum Kamp Westerbork zegt dat het van groot belang is dat alle fouten, hoe klein ook, worden hersteld. "Ieder mens heeft er recht op om op een correcte manier in geschreven of gesproken woord te blijven voortleven."

Kamp Westerbork was in de oorlogsjaren het doorgangskamp voor Nederlandse Joden. Tussen juli 1942 en september 1944 vertrokken 93 treinen naar concentratiekampen in Oost-Europa. Van de 107.000 gedeporteerden keerden er slechts vijfduizend terug.