Toyisten vieren zilveren jubileum in Eelde met Grand Carnaval

EELDE - De toyisten staan al 25 jaar bekend als origineel, eigenzinnig en mystiek, met name door hun maskers en hun zwijgen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de internationale kunstbeweging, met roots in Emmen, haar zilveren jubileum op een bijzondere wijze viert: een expositie op 25 verschillende plekken.
De officiële aftrap van het jubileumjaar is op 2 september, in de historische Rijksluchtvaartschool in Eelde, met de feestelijke overzichtstentoonstelling Grand Carnaval.

Toyisme in 'De Stijl'

Voor deze tentoonstelling hebben de toyisten ook een serie nieuwe kunstwerken gemaakt, geïnspireerd op De Stijl. En dat heeft alles te maken met de locatie. De voormalige Rijksluchtvaartschool is namelijk mede ontworpen door Stijl-architect Bart van der Leck, de kunstenaarsgroep waar ook Mondriaan toebehoorde, en die bekend staat om de gele, rode, blauwe en witte kleurvlakken.

Beschilderd vliegtuig

Klapstuk van de jubileumtentoonstelling van de 25-jarige toyisten is volgens woordvoerder Henk Goslinga een nagebouwd vliegtuig, 'De Vliegende Hollander', beschilderd volgens de principes van de vermaarde kunstbeweging De Stijl. "Ze zijn daardoor geïnspireerd. Maar natuurlijk zie je ook duidelijk de hand erin van de toyisten", vertelt Henk Goslinga. "Het houdt niet op bij de kleuren rood, geel en blauw en wit. Fuchsiaroze, de kleur van de toyisten, mag natuurlijk ook niet ontbreken."
Hoe het werk er in zijn geheel uitziet, moet geheim blijven tot aan de feestelijke onthulling op 2 september. Het vliegtuig gaat dan ook grotendeels schuil onder gekleurde doeken.

Maskers en zwijgen

Drie toyisten zijn nog in de expositieruimte de laatste puntje op de i aan het zetten. Dat doen ze zwijgend, want praten doen ze tijdens het werk tegen niemand, en hun gelaat gaat schuil achter kleurrijke maskers. Die mystiek is ook hun handelsmerk. "Toyisten zijn anoniem, werken onder een pseudoniem, en niemand treedt op de voorgrond", aldus Goslinga. "Het gaat om de kunst en om de beweging."
Ook oprichter Dejo uit Emmen, doet er voortaan het zwijgen toe. Dejo gaf de afgelopen jaren voor radio en televisie, ook gemaskerd, nog wel eens wat uitleg bij het vervaardigen van een nieuw kunstwerk door de toyisten. Maar ook die tijd is voorbij, volgens Goslinga. "Het is een collectief, waarbij niemand op de voorgrond treedt, ook Dejo niet meer," legt Goslinga uit. "We zijn als beweging verder geprofessionaliseerd, met als resultaat een woordvoerder, zoals ik, die naar publiek en pers tekst en uitleg geeft."

De Stip grootste werk

De bakermat van de toyisten ligt in Emmen, van waaruit ze 23 jaar lang opereerden. Daar staat ook hun meest bekende kunstwerk De Stip, de gigantisch grote gasbol, waarvan het schilderwerk inmiddels al een restauratiebeurt achter de rug heeft.
Ook beschilderden ze Hotel ten Cate in Emmen en in 2013 kreeg een watertank op IJsland een geheel nieuw gezicht. "Het liefst werken ze in de openbare ruimte, zodat iedereen kennis kan maken met hun werk", aldus Goslinga, "Het gebeurt dus niet, zoals bij veel kunstenaars het geval is, alleen maar stilletjes in een atelier of op zolder, maar voor de neus van publiek, of die dat nu wil of niet."

Felle vrolijke kleuren

De kunst van de toyisten is figuratief en kenmerkt zich door felle, vrolijke kleuren, met fantasievolle beelden, en vooral veel stippen. Op dit moment bestaat het internationale kunstenaarscollectief uit 18 kunstenaars uit verschillende landen, waaronder Polen, IJsland, Roemenië, Canada, Zuid-Afrika en Nederland.
Zomaar toyist worden, zoals in de beginjaren, is er trouwens niet meer bij. Aspirant-toyisten moeten eerst zes maanden in opleiding. "Veel mensen willen meedoen. Maar ze moeten eerst goed weten wat de beweging inhoudt, hoe er gewerkt wordt, en ze moeten in het collectief passen. Toyisme is niet individualistisch, maar collectief. Je werkt onder een pseudoniem, en verder ben je anoniem. Niet iedereen is daar geschikt voor", aldus Goslinga.

Maximum is 26

De beweging kan maximaal uit 26 toyisten bestaan. "Zoveel letters als het alfabet. Want elke toyist zoekt een letter uit, voor zijn pseudoniem. En bij 26 houdt het op", lacht Goslinga. "Meer smaken zijn er dan niet."
De jubileumtentoontelling Grand Carnaval in de voormalige Rijksluchtvaartschool wordt zaterdag 2 september geopend door oud-Drents Museum-directeur Annebelle Birnie.
Het terrein in Eelde is voortaan ook de thuisbasis van de toyisten. Want sinds juni huren ze kantoorruimte van de KLM-Luchtvaartschool. Daarvoor zaten ze twee jaar in Groningen.
Grand Carnaval is tot en met 15 september te zien in de voormalige Rijksluchtvaartschool. Vanaf 1 oktober wordt de expositie van de 25-jarige toyisten verdeeld over 24 verschillende locaties in Groningen, onder de titel 'Toyism Takes Over'.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.