Vijf vragen over de achteruitgang van de merel

Wat betekent dit voor het dier, dat jarenlang het hoogste lied zong in onze achtertuinen?

In ons land broeden ongeveer een miljoen merelpaartjes. Het is daarmee de meest voorkomende broedvogel. Merels waren tot halverwege de vorige eeuw schuwe bosvogels. Om de een of andere reden hebben ze toen de steden en dorpen ontdekt als broedgebied. Vooral in buitenwijken met veel groen komt de merel bijna overal voor. Maar sinds een paar jaar neemt het aantal merels af. Dit jaar zijn er vijftien procent minder geteld dan vorig jaar. Vooral in dorpen en steden komen minder merels voor, in bosgebieden is het aantal over het algemeen stabiel. De merel is dus nog steeds een algemene vogel, maar een afname van 15 procent in een jaar is een forse afname.

Merels zijn nog steeds algemeen en het valt niet mee om zo'n vogelsoort te tellen.
SOVON heeft hiervoor een aantal methodes ontwikkeld. De belangrijkste is het telproject MUS. Dat is een afkorting voor Meetnet Urbane Soorten. Bij dit telproject gaan vrijwilligers drie keer anderhalf uur lang vogels tellen; twee keer rond zonsopgang en een keer in de avond. Binnen een telgebied worden 8 tot 12 punten geteld, in totaal zijn er bijna 400 telgebieden in ons land. Omdat iedere teller op dezelfde manier werkt kun je de tellingen goed vergelijken. SOVON is de afname van de merels op het spoor gekomen door de eerste tellingen van dit jaar te vergelijken met de tellingen van vorig jaar.

Belangrijkste oorzaak is een ziekte die door het Usutu-virus wordt veroorzaakt. Dat virus werd in 2001 voor het eerst gevonden in Oostenrijk, en verspreidt zich sindsdien over Europa. Het is genoemd naar een rivier in Swaziland. Het Usutu-virus is waarschijnlijk door trekvogels meegenomen naar Europa. In 2016 dook het op in ons land. In Duitsland woedt het al langer, en daar zijn op sommige plaatsen bijna alle merels gestorven. Overigens worden niet alleen merels ziek van het virus, het kan mogelijk ook spreeuwen en ijsvogels besmetten.

Onderzoekers willen graag meer weten over de sterfte onder merels. Als je een dode merel vindt, kun je dat melden bij SOVON of het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) via www.sovon.nl/dodevogels of meldingsformulier van DWHC. Steekproefgewijs worden dode vogels onderzocht om te kijken of ze overleden zijn aan het virus. Onderzoek van alle dode merels is te duur.

Dat is niet waarschijnlijk. Misschien gaan er heel veel vogels dood, maar de kans is groot dat er in ieder geval een paar zullen zijn die de ziekte overleven. Op die manier zou je een nieuwe populatie merels kunnen krijgen die niet gevoelig is voor de ziekte. Maar of de merelstand zich zal helemaal zal herstellen valt niet te zeggen.