Rechtbank hakt knoop door in zaak Ruinerwold-vader

Gerrit Jan van D in Telegraaf
Wordt Gerrit Jan van D. vervolgd of niet? © RTV Drenthe/Telegraaf
Wordt Ruinerwold-vader Gerrit Jan van D. vervolgd? Op die vraag komt vandaag na bijna anderhalf jaar een antwoord. Vanochtend beslist de rechtbank of de strafzaak tegen de man wordt stopgezet of verder gaat.
Volgens het Openbaar Ministerie (OM) heeft Van D. geen kans op een eerlijk proces vanwege de ernstige hersenschade die hij heeft overgehouden aan een beroerte die hij ruim vier jaar geleden heeft gehad. Ook deskundigen die hem hebben onderzocht vinden, net als Van D.'s advocaat Robert Snorn, dat hij zichzelf niet goed kan verdedigen.
Door de beroerte is zijn linkerhersenhelft grotendeels verwoest. Van D. is halfzijdig verlamd en heeft afasie, waardoor hij niet meer kan praten. Daarnaast zijn deskundigen van mening dat hij alles niet goed begrijpt. Hij kan bijvoorbeeld antwoord geven op een gesloten vraag, maar het is niet duidelijk of hij vragen überhaupt begrijpt.

Waar draait de zaak om?

De 68-jarige Gerrit Jan van D. predikte jarenlang zijn eigen geloof, waar hij zijn negen kinderen aan onderwierp. Het gezin woonde in Overijssel en daarna tot 2010 Meppel. Vanuit Meppel ontvluchtten de oudste drie kinderen het gezin. In 2010 trok Van D. met de zes jongste kinderen in een boerderij aan de Buitenhuizerweg in Ruinerwold.
De kinderen waren niet ingeschreven bij de basisadministratie en bestonden in feite niet. Het gezin woonde er tot half oktober 2019. Toen nam de oudste van de zes de benen en vroeg bij een lokale kroegbaas om hulp. Na een gesprek met de politie werd het gezin ontdekt in de afgelegen boerderij.
De zelfbenoemd aartsvader wordt verdacht van jarenlange vrijheidsberoving en mishandeling van alle kinderen en van seksueel misbruik van twee van de oudste kinderen. Toen het gezin in oktober 2019 werd ontdekt, werd ook klusjesman Josef B. (59) opgepakt. Hij wordt ook verdacht van vrijheidsberoving. De zaak tegen hem loopt nog.

'Geen eerlijk proces'

Gerrit Jan van D. is onderzocht door meerdere deskundigen. Ook zijn de rechters twee keer bij hem op bezoek geweest in de gevangenis om zelf een beeld van de man te krijgen. Daar zijn video-opnames van gemaakt die door de deskundigen zijn bekeken. Zij zijn unaniem in hun oordeel dat Van D. een strafzaak niet zal begrijpen en zich niet kan verdedigen. Het OM deelt die mening.
Doorgaan met de vervolging druist volgens het OM in tegen artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens: het recht op een eerlijk proces. De officieren van justitie vinden de Ruinerwold-vader 'procesonbekwaam'. Twee weken geleden hebben ze daarom de rechtbank in Assen gevraagd het OM niet ontvankelijk te verklaren het proces tegen Van D.

Oudste kinderen van Van D.

De vier oudste kinderen, onder wie ook de oudste uit de Ruinerwold-boerderij, mochten twee weken terug bij uitzondering gebruik maken van het spreekrecht. Hun advocaat Corinne Jeekel las namens hen een verklaring voor. Zij willen dat hun vader berecht wordt. "De kans dat deze strafzaak als een nachtkaars uitgaat, vervult ons met veel emoties. We hebben er van meet af aan zoveel aan gedaan om de ernstige misstanden aan het licht te brengen."
De vier maken zich zorgen om hun jongere broertje en zusjes die weer bij hun vader gaan wonen als hij vrijkomt. "Zij zullen nooit het woord 'nee' tegen hem gebruiken, omdat ze hem nog steeds zien als 'Prime Father' of Messias en nooit geleerd hebben dat 'nee' zeggen gewoon kan en mag. Het laatste wat wij willen, is dat hen de kans wordt ontnomen een individu te worden met een eigen, zelfgekozen perspectief. Anders zullen ze hem tot aan zijn dood beschermen en zichzelf verloochenen."

Zaak niet zinloos geweest

Het OM denkt daar anders over. Volgens officier van justitie Diana Roggen is de zaak, ook als hij stopt, niet zinloos geweest. "De jongste kinderen zijn uit hun gevangenschap gehaald en hebben geestelijke en lichamelijke verzorging gehad. Er is veel ten goede veranderd sinds 14 oktober 2019. De oudste kinderen durfden te spreken, het geheim is doorbroken. De kinderen hebben een bestaan gekregen en hebben nu keuzevrijheid."
Volgens Roggen is het de keuze van de jongste vijf kinderen als zij weer met hun vader willen leven. "De diepe geloofsovertuiging staat vast, maar ik zie geen gevaar op herhaling van de gebeurtenissen."
Advocaat Robert Snorn heeft de rechtbank gevraagd om Van D. vrij te laten. "Vader zit inmiddels zestien maanden vast. De jongste vijf hebben nu zestien maanden kunnen proeven aan een ander leven. Dat ze hiervoor kiezen is gewoon hun goed recht. Als ze de geloofsovertuiging van hun vader willen volgen, staat hen dat vrij. Ze zijn meerderjarig, dat is hun keuze."
Wil je alles lezen over het gezin dat jarenlang geïsoleerd zat in een boerderij in Ruinerwold? Bijvoorbeeld over de verdachte Josef B. of wil je meer lezen over het leven van het gezin in Zwartsluis en Hasselt? Bekijk dan het dossier hierover.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.