LOFAR-telescoop detecteert sterrenstelsels op miljarden lichtjaren afstand

astron
De diepste LOFAR-afbeelding ooit gemaakt, met sterrenstelsels die al miljarden jaren oud zijn © Philip Best & Joe Sabater, University of Edinburgh
Een internationaal team van astronomen heeft met de LOFAR-telescoop tienduizenden sterrenstelsels gedetecteerd tot in de verste uithoeken van het heelal. Het licht van die sterrenstelsels heeft er miljarden jaren over gedaan om de aarde te bereiken. Dat betekent dat we nu zien hoe die stelsels er miljarden jaren geleden uitzagen, toen ze hun meeste sterren aan het vormen waren.
De beelden die met de telescoop worden gemaakt zijn volgens het Drentse ASTRON, dat de telescoop beheert, ultra-gevoelig en laten zien hoe het vroege heelal eruit heeft gezien. "Door dezelfde hemelgebieden steeds opnieuw waar te nemen, en de verzamelde data tot één zeer lang belichte opname te combineren, heeft het team de zwakke radiogloed gedetecteerd van sterren die als supernova's exploderen." Een supernova is een mega-explosie van een ster.
"Dankzij de combinatie van de hoge gevoeligheid van LOFAR en het grote hemelgebied dat ons onderzoek bestrijkt - driehonderd keer de grootte van de volle maan - hebben we tienduizenden sterrenstelsels als onze Melkweg kunnen detecteren, tot ver in het heelal", aldus de astronomen.

4 miljoen gigabyte aan data

De LOFAR-opnamen laten 'een nieuwe relatie zien tussen de radio-emissies van sterrenstelsels en het tempo waarin deze sterren produceren'. Ook resulteerden de opnamen in nauwkeurigere metingen van het aantal nieuwe sterren dat in het jonge heelal werd gevormd.
Het onderzoek heeft gigantische hoeveelheden data opgeleverd. De meer dan 70.000 antennes registeren signalen, die daarna met elkaar gecombineerd worden. In totaal is er meer dan 4 petabyte aan ruwe data verzameld en verwerkt. Dat is 4 miljoen gigabyte. "Het equivalent van ongeveer een miljoen dvd's", zegt ASTRON ter verduidelijking.

Over LOFAR en ASTRON

De internationale LOFAR-telescoop is een Europees netwerk van radioantennes, met Exloo als kernlocatie. LOFAR werkt door de signalen van meer dan 70.000 afzonderlijke dipoolantennes, opgesteld in 'antenne-stations' verspreid over Nederland en de Europese partnerlanden, met elkaar te combineren. De stations zijn met elkaar verbonden door een snel glasvezelnetwerk. Krachtige computers verwerken de radiosignalen op zodanige wijze dat een 1300 kilometer grote trans-Europese radioantenne wordt nagebootst.
LOFAR is ontworpen, gebouwd en momenteel ook beheerd door ASTRON, het Nederlands Instituut voor radioastronomie. De Europese partnerlanden die binnen de internationale LOFAR-telescoop samenwerken zijn Duitsland, Frankrijk, Ierland, Italië, Letland, Nederland, Polen, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. (bron: ASTRON)

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.