De week van de waarheid voor Koloniën van Weldadigheid

FREDERIKSOORD - Krijgen de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe de Unesco Werelderfgoedstatus? Komend weekend weten we het zeker. Maar wat we nu al weten, is dat het spannend wordt.
In de oliestaat Bahrein begint deze week het jaarcongres van Unesco. Alle leden van het comité ontmoeten elkaar tijdens het congres om besluiten te nemen over nieuwe aanvragen. Eén daarvan komt van de zogeheten armenkoloniën.

Een nieuw bestaan was het doel

Die armenkoloniën zijn ooit ontstaan in Frederiksoord als vrije koloniën. Plaatsen waar armen en bedelaars uit de steden een nieuw bestaan op konden bouwen. Ze kregen een hoeve met land en wat vee. Generaal Johannes van den Bosch dacht dat hij in een landbouwkolonie deze armen kon heropvoeden en een beter bestaan kon geven.
Na Frederiksoord werden ook koloniën in Wilhelminaoord, Boschoord en Willemsoord gebouwd. Ook in België ontstonden koloniën met als voorbeeld Frederiksoord. En als je je niet aan de regels hield, werd je verbannen naar de strafkoloniën. Die werden gebouwd in Veenhuizen, Ommerschans en Merksplas in België.

Unieke geschiedenis in de wereld

In het landschap rond de dorpen zijn nog steeds veel gebouwen uit die tijd te zien. De wegen lopen er kaarsrecht en zijn allemaal aangelegd als lanen. In de wereld zijn meer initiatieven geweest om armoede uit te bannen, maar volgens deskundigen zijn ze niet zo groot en uitgebreid als die in Drenthe.
Oud-burgemeester Hans van der Laan van de gemeente Noordenveld was destijds initiatiefnemer van het streven naar de werelderfgoedstatus. "Ik weet nog best dat ik op de trap van het museum in Assen sprak met provinciaal historicus Michiel Gerding. Die opperde om naar de Unesco-status te kijken voor Veenhuizen. Dat heb ik opgepakt. Daarmee kon het verpauperde Veenhuizen een impuls krijgen."
Burgemeester Rikus Jager van Westerveld was destijds lid van de CDA-fractie in de Tweede Kamer. "Hans belde me op met de vraag of ik kon helpen. Wat zouden we kunnen doen om het unieke gevangenisdorp Veenhuizen te behouden? Ik heb hem toen wat telefoonnummers gegeven."

'Veenhuizen zag er niet uit'

Van der Laan zag de status als middel om het sterk verpauperde Veenhuizen weer aan een toekomst te helpen. Veel panden stonden leeg en waren er slecht aan toe. "Het klinkt heel gek. Na de Chinese muur Veenhuizen op de lijst. Toen ik me georiënteerd had, bleek het helemaal niet zo raar te zijn."
Even leek het erop dat Veenhuizen alleen voor de Unesco-status zou gaan. Maar dat plan was snel van tafel, zegt Jager. "Westerveld wilde niet meer geld investeren. Ik dacht, dat gaat mij toch niet gebeuren als nieuwe burgemeester van deze gemeente. Dat zou zonde zijn." Jager belde met wat fracties en uiteindelijk stemden ze in met een investering.

Gedeputeerde Bijl moet lobbyen

Deze week vertrekt gedeputeerde Cees Bijl samen met de projectleider en Belgische collega's naar Bahrein om daar aanwezig te zijn wanneer het besluit valt. Bijl en zijn collega's zullen de tijd ook gebruiken om veel gesprekken te voeren.
Adviesorgaan Icomos stelt het comité van Unesco namelijk voor om alleen Frederiksoord en Wilhelminaoord de status van werelderfgoed te geven. Daar is het meeste te zien van de geschiedenis van de voormalige landbouwkoloniën. Icomos vindt dat het dossier teruggestuurd moet worden. Dan is er tijd om het aan te passen en aan de eisen van Unesco te laten voldoen.

Komend weekend valt het besluit

Maar Bijl en vertegenwoordigers van andere koloniën willen daar niets van weten. Hij gaat vooralsnog voor een status voor alle koloniën. Bijl reed een paar weken geleden naar Parijs om daar op het kantoor van Unesco landen te overtuigen van het belang van de werelderfgoedstatus voor de koloniën. Komend weekend weten we het.
RTV Drenthe kijkt de komende dagen terug op het proces om te komen tot de status en kijkt vooruit naar de kansen.
In december 2016 was iedereen bijzonder positief over de nominatie toen minister Jet Bussemaker naar Veenhuizen kwam om te vertellen dat ze het dossier goed genoeg vond om in te dienen bij Unesco.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.