'Werelderfgoed is mooi, maar ook dan komt het geld niet vanzelf aanwaaien'

FREDERIKSOORD - Wat nou als de Koloniën van Weldadigheid komend weekend niet de status van Unesco werelderfgoed krijgen? Is er dan niets bereikt? Jazeker zeggen twee betrokkenen bij dorpen als Frederiksoord en Veenhuizen.
Joukje Venekamp is vrijwilliger bij het Gevangenismuseum in Veenhuizen. Ze is geboren en getogen in het gevangenisdorp en woonde in haar jeugd midden tussen de gevangenen. "Toen Justitie vertrok, verpauperde alles. Er werd niets meer gedaan."
Venekamp zag de huizen en andere panden in verval raken. Er werden huizen gekraakt. Onderhoud is er jaren niet meer geweest. "Een groep bewoners is opgestaan en heeft gezegd: dit kan echt niet meer."

Verpauperde dorpen

In dorpen als Frederiksoord en Wilhelminaoord lag dat net even anders. Daar zijn de meeste rijksmonumenten eigendom van de Maatschappij van Weldadigheid. De basis van de armenkoloniën. Ook de Maatschappij had moeite om de eindjes aan elkaar te knopen en was op zoek naar nieuwe een bestemming voor panden. Toen de tuinbouwschool vertrok, het hotel slecht liep, het postagentschap sloot en de bakker ook nog eens vertrok, was de stemming heel somber. Jan Mensink, inwoner van Frederiksoord en jarenlang directeur van de Maatschappij van Weldadigheid, weet het nog precies. "Ik denk dat het rond 2000 wel erg kommer en kwel was. Er waren allerlei problemen."
Misschien wel vanwege deze ontwikkelingen is er actie ondernomen. Zo kon het niet langer. En nu in 2018 is de situatie heel anders volgens Joukje Venekamp. Nog lang niet alle panden in Veenhuizen zijn opgeknapt, maar er is de afgelopen jaren voor tientallen miljoenen euro's geïnvesteerd. "Heel veel gebouwen hebben andere bestemmingen. Het Gevangenismuseum in het carré is een goed bijvoorbeeld."

Meer samenwerking door nominatie

Ook in Frederiksoord en Wilhelminaoord is van alles gebeurd sinds de aankondiging dat de dorpen werelderfgoed moeten worden. Op dit moment wordt gewerkt aan het Huis van Weldadigheid. Het nieuwe bezoekerscentrum van het gebied.
Ondernemers werken samen binnen de stichting van Weldadigheid om de toeristische sector een impuls te geven. Bovendien is er voor veel oude panden een invulling gevonden, zegt Jan Mensink: "Er zullen meer bezoekers komen. Maar we worden heus niet overspoeld door bijvoorbeeld Chinezen."
Het is nog lang geen gelopen race. Het kan zo maar zijn dat de armenkoloniën niet de werelderfgoedstatus krijgen. Dan is er geen man overboord. Geïnvesteerd is er en er is meer aandacht. Venekamp: "Ik hoop dat we het redden. Vergeet niet dat dit dorp een grote historie heeft met paupers en weeskinderen. Ook veel mensen die hier begraven zijn. Dat is Veenhuizen. Ik ben heel trots op Veenhuizen."
Jan Mensink hoopt ook op de werelderfgoedstatus. "We hebben er voor geknokt, dus ik hoop dat het lukt." En ook al zouden de koloniën deze status krijgen, dan is dat nog geen garantie voor succes. "Werelderfgoed is mooi, maar dan begint het pas. Dan moet je er mee aan de slag. Het geld komt dan niet van alle kanten aanwaaien. Daar moet je zelf nog voor werken."
De Belgische vertegenwoordigers van de koloniën van Wortel en Merksplas zijn inmiddels ook in Bahrein. Daar valt komend weekend de beslissing.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.