'Populaire' drug in de ban: dit moet je weten over 3-MMC

3-MMC (of 'poes') is een zogeheten NPS, een 'Nieuwe Psychoactieve Stof'. Het spul is te krijgen in poedervorm, kristallen, capsules, tabletten en vloeistof en kan worden geslikt, gesnoven of gespoten. "Het heeft met name effect op het dopaminesysteem", zegt preventiewerker Sjoerd Veenstra van Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). Dopamine is een stofje in de hersenen dat ervoor zorgt dat we ons tevreden en beloond voelen. "En dat maakt 3-MMC verslavend. Daar zijn we bezorgd over."

De drug is sinds 2012 op de markt en werd voor het eerst gesignaleerd in Zweden. Aangezien het goedje niet onder de Opiumwet viel, was 3-MMC vrij verkrijgbaar in Nederland, bijvoorbeeld in smart- en webshops.

Naar aanleiding van signalen van toenemend gebruik en een stijgend aantal incidenten, vroeg het kabinet om advies bij het CAM (Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs). Volgens het CAM heeft het middel potentie tot verslaving. Bovendien is het door de huidige legale status eenvoudig verkrijgbaar. Dat wil het kabinet tegengaan door 3-MMC op 'Lijst II van de Opiumwet' te plaatsen. Aan drugs op Lijst I zitten meer risico's. Met het verbod hoopt de overheid bovendien een signaal aan gebruikers af te geven dat er aan het gebruik van de drug gezondheidsrisico's zijn verbonden.

Verslavingszorg Noord Nederland spreekt over hartritmestoornissen, verhoging van de bloeddruk en verhoging van de lichaamstemperatuur. "Als dat de spuigaten uitloopt, kan het levensbedreigend zijn, omdat je organen kapotgaan", zegt Sjoerd Veenstra van VNN. "Ook zijn we bezorgd over de blijvende verlangens naar het spul."

Bij dit soort stimulerende middelen ziet VNN over het algemeen dat gebruikers zich angstig of paranoïde kunnen voelen. Veenstra: "Ook een kort lontje, een mindere eetlust en een slechte nachtrust zijn kenmerken van pepmiddelen. Als dat langer aanhoudt, kan dat weer tot allerlei gezondheidsklachten leiden."

Het verbod heeft slechts beperkt nut, zeggen zowel het Trimbos-instituut als de woordvoerder van staatssecretaris Blokhuis. Met enkele aanpassingen aan de chemische samenstelling van de drug hebben producenten snel een legale variant en bovendien zijn er meer designerdrugs legaal online verkrijgbaar.

Met een verbod op enkel 3-MMC 'blijven we achter de feiten aanlopen', zegt de woordvoerder van Blokhuis. Verboden drugs worden in aangepaste vorm snel weer legaal gemaakt, zoals 3-MMC ook 4-MMC verving, dat in 2012 werd verboden. Een verbod op 3-MMC gaat het 'kat-en-muisspel' tussen producenten en de overheid niet beëindigen, zegt ook het Trimbos-instituut. Daarnaast zijn online veel andere designerdrugs legaal verkrijgbaar, onder de noemer 'research chemicals'.

Het gebruik van 3-MMC leidt tot gevoelens van euforie, opwinding, empathie en stimulering. "Het geeft energie, je bent alert en meent sneller te kunnen denken", zegt Veenstra. "De muziek voel je intenser, net als aanrakingen en de libido neem toe. Het zijn typisch kenmerken van een stimulerend middel."

Verslavingszorg Noord Nederland omschrijft het effect als een combinatie tussen MDMA en cocaïne. Ook het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) noemt 3-MMC en MDMA vergelijkbaar. Hetzelfde geldt voor de aanverwante verbinding 4-MMC. Volgens gebruikers zijn de effecten van 3-MMC minder intens en is de werkingsduur korter dan die van 4-MMC. Hierdoor worden tijdens een sessie vaak meerdere doses ingenomen, wat de kans op een overdosis vergroot, aldus het NVIC.

Staatssecretaris Blokhuis heeft het over 'vooral jongeren'. Volgens CAM is er weinig onderzoek gedaan naar de aard en omvang van het gebruik van 3-MMC. De beschikbare gegevens wijzen op verschillende gebruikersgroepen: (uitgaande) jongvolwassenen en volwassenen in de chemseksscene. CAM schrijft over 'signalen' (anekdotische gegevens) dat er ook een jongere groep (probleem)gebruikers is, op lokaal niveau, maar onderzoeksresultaten hierover zijn er niet.

Veel wijst erop dat vooral in Oost-Nederland de drug in trek is. Een aanwijzing daarvoor is het aantal meldingen van vergiftigingen dat het NVIC bijhoudt. Tussen 2013 en 2020 zijn in totaal 115 vergiftigingen met 3-MMC bij het NVIC gerapporteerd, waarvan 35 uit Overijssel, gevolgd door Zuid-Holland (18) en Gelderland (16). Uit Drenthe kwamen minder dan 10 meldingen over 3-MMC vergiftigingen. Zorgverleners in onze provincie zien vooralsnog geen bijzonderheden.

Onderzoekers van het Trimbos Instituut concludeerden vrij recent nog dat het gebruik van 3-MMC is in de regio Oost-Nederland hoger is dan in de andere regio's. Burgemeesters in deze regio's sloegen al eens alarm. De meeste mensen die een verslavingsarts zien in verband met 3-MMC gebruik, komen echter uit Noord-Holland (38) en Zuid-Holland (36). Gelderland (35) en Overijssel (15) komen daarna. In Drenthe zijn hiervan geen gevallen bekend.

Veenstra: "In het Noorden krijgen we links en rechts wel wat signalen, maar heel concreet wordt het nog niet. We weten simpelweg nog te weinig over het gebruik van 3-MMC in deze regio om er conclusies uit te trekken."