'Uitdijende bollen- en lelieteelt moet aan banden worden gelegd'

Volgens de natuurorganisatie en andere tegenstanders breidt de sierteelt in Drenthe alleen maar uit, maar het college van Gedeputeerde Staten (GS) ziet geen mogelijkheid in om te grijpen. Het onderwerp stond voor de zoveelste keer op de agenda van de Statenvergadering.

In Westerveld staan tegenstanders van de bollen- en lelieteelt en de telers al jaren lijnrecht tegenover elkaar. Daar gaat de gestarte pilot in die gemeente vooralsnog geen verandering in brengen. Twintig jaar geleden was het Westerveld de gemeente waar de Drentse bloembollenteelt voorzichtig begon.

Joke Kolthoff uit Lhee schetste vandaag in het provinciehuis hoe het in het gebied tussen Lhee en Dwingeloo is gegaan. "De eerste bollen en lelies kwamen in 2010. Inmiddels is een groot deel tussen de oostkant van Dwingeloo en het natuurgebied in gebruik. Op sommige akkers is het eenmalig, maar op de andere gaat het jaar in jaar uit door", vertelde ze.

"Omdat de teler wisselteelt moet toepassen, lijkt het soms dat er geen sprake is van bollenteelt, maar een jaar Afrikaantjes of suikerbieten op een akker is de opmaat voor nieuwe lelieteelt", vervolgt ze. Volgens Kolthoff staat het gebied bij haar woonplaats model voor andere gebieden in Drenthe.

"Dit is niet het probleem van een boze groep importbewoners in Westerveld. Drenthe heeft een groot probleem. Er is een omgekeerde beweging van het extensiveren van de landbouw gaande: vrijgekomen gronden worden verhuurd aan bollentelers. Het gevolg is een deken van bestrijdingsmiddelen en verdroging", aldus bestuurder Jan Gorter van Natuurmonumenten.

"Wij vinden in onze natuurgebieden cocktails terug van twintig verschillende middelen. Het opstapelende effect daarvan is nog niet onderzocht. Wel is duidelijk dat we al vijftig procent van onze insectensoorten kwijt zijn. De instorting van ons ecosysteem komt niet alleen door stikstof maar ook door chemie."

Voorzitter Jaap Bond van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) reageerde fel. "Wanneer is het goed genoeg? Er worden alleen toegelaten middelen gebruikt. De bollensector gebruikt sinds 1995 wel 95 procent minder kilo's per hectare gewasbeschermingsmiddelen. We zijn dus bezig met de laatste 5 procent!"

Volgens Bond 'framen' de actiegroepen erop los en nemen ze het niet zo nauw met de waarheid. "Weet u dat er met name in de lelieteelt minerale olie wordt gebruikt? En dat dit middel ook in de biologische teelt gebruikt wordt en daarin niet meetelt als gewasbeschermingsmiddel, maar in de reguliere teelt wel? Weet u dat dit middel meer dan de helft van de gebruikte gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt beslaat? Actiegroepen vertellen vaak niet het hele verhaal en verdraaien de feiten."

Volgens inwoonster Kolthoff van Lhee is de combinatie bollenteelt en natuur een slechte. "Aan het telen van bollen worden zulke hoge eisen gesteld dat het niet mogelijk is om het zonder bestrijdingsmiddelen te doen." Volgens haar ruiken omwonenden vaak chemische geuren en stoppen bouwvakkers soms met hun werk vanwege de lucht die ze inademen.

Natuurmonumenten-bestuurder Jan Gorter heeft respect voor de inzet van de bollentelers om het groener te doen, maar het gaat volgens hem over massieve hoeveelheden biociden. Volgens hem is de 5 procent aan gewasbeschermingsmiddelen die volgens de KAVB nog wel gebruikt mag worden wel heel veel, gezien de uitdijende bollenteelt in Drenthe.

De enige manier om de alsmaar groeiende bollen- en lelieteelt te stoppen en weg te halen bij natuurgebieden of huizen is de provincie te laten bepalen waar het wel en niet mag, zeggen de tegenstanders. Maar gedeputeerde Henk Brink (Ruimtelijke Ordening) ziet nauwelijks mogelijkheden, omdat de telers gewoon binnen de regels en bestemmingsplannen werken.

Tegenstanders denken dat Brink en zijn collega Henk Jumelet, die over natuur gaat, voorbij gaan aan andere provinciale doelen: het creëren van een veilige leefomgeving en de Europese opdracht om natuur te beschermen en te behouden. Waarschijnlijk gaat de discussie over Ruimtelijke Ordening nog wel een vervolg krijgen in PS. In het coalitieakkoord staat immers: 'De inrichting van Drenthe doen we samen met partners en onze inwoners'.

In Westerveld viel in het verleden zelfs een college van burgemeester en wethouders over de strijd over de gewasbeschermingsmiddelen. Dat de telers en de tegenstanders lijnrecht tegenover elkaar staan in die gemeenten, concluderen onderzoeker Martha Buitenkamp en oud-dijkgraaf Marga Kool in hun onderzoek Uitgesproken. De uitkomst: een vrijwillige pilot van de provincie Drenthe en het Rijk voor de vermindering van gewasbeschermingsmiddelen.

En daar steekt het bij Joke Kolthoff, andere omwonenden en actievoerders: gedeputeerde Henk Jumelet doet maar iets met één aanbeveling uit het rapport van Buitenkamp en Kool: proeven met het terugdringen van giftige middelen. Andere aanbevelingen zoals spuitvrije zones, regels voor sierteelt met betrekking tot natuur en grondwater laat de provincie voorlopig links liggen, zegt Kolthoff. Volgens de omwonenden en actiegroep Meten = Weten zijn ze niet of onvoldoende bij het maken van de pilot betrokken.

Commissaris van de koning Jetta Klijnsma gaat in gesprek met telers en omwonenden om beide groepen aan tafel te krijgen. Jaap Bond van de KAVB: "Wij willen absoluut in gesprek met de omgeving. Ook met de actiegroepen. Waarom zit ik vandaag vier uur in de auto om hier vijf minuten in te spreken? Omdat de telers zelf te emotioneel zijn. Wij vragen aan natuurgedeputeerde Jumelet om de actiegroepen uit te nodigen in de stuurgroep van de pilot." Inwoners kunnen gewoon aanschuiven, reageerde de CDA-gedeputeerde.