'Uitbreiding asielbus is noodmaatregel en signaal aan kabinet'

Qbuzz chauffeur Martijn Mulder
Qbuzz chauffeur Martijn Mulder spreekt Provinciale Staten toe over de incidenten in de bussen © serge vinkenvleugel/RTV Drenthe
De uitbreiding van de dienstregeling van de speciale pendelbus tussen Emmen en het asielzoekerscentrum in Ter Apel is een tijdelijke noodmaatregel. De oplossing voor de problemen met overlast veroorzakende asielzoekers uit veilige landen als Marokko en Tunesië is hoofdzakelijk een verantwoordelijkheid van het kabinet. Dat zei vervoersgedeputeerde gedeputeerde Cees Bijl woensdag.
Het debat erover tijdens de vergadering van Provinciale Staten was aangezwengeld door VVD-Statenlid Karin Zwaan. Zij probeert al langere tijd oplossingen te forceren voor de problemen die nu al bijna tien jaar spelen. In Ter Apel zit behalve een azc ook het landelijke aanmeldcentrum voor nieuwe asielzoekers in Nederland.
Woensdagochtend werd bekend dat de dienstregeling van de pendelbus tussen het station in Emmen en het azc in Ter Apel per direct wordt uitgebreid. De provincies Groningen en Drenthe staan tot tenminste september garant voor de extra kosten. Directe aanleiding zijn de nieuwe incidenten op de reguliere buslijn 73 tussen Emmen en Ter Apel. Afgelopen maandag ging het drie keer op één dag mis.

Knoop in de maag

Qbuzz-buschauffeur Martijn Mulder -maandagavond nog betrokken bij een fors incident met 'veiligelanders' in zijn gewone lijnbus- deed vandaag z'n verhaal in Provinciale Staten en dat maakte indruk. "Je voelt je ook onveilig om zelf in te grijpen, want vaak zijn ze met een hele groep. Er zijn chauffeurs die met een knoop in de maag naar het werk gaan als ze op lijn 72 of 73 moeten rijden", aldus Mulder.
Dat de provincies Drenthe en Groningen acuut de dienstregeling van de speciale asielpendelbus uitbreiden vindt Mulder een goede stap maar er moet volgens hem meer gebeuren. Meer toezicht en handhaving bij de bussen en tijdens de ritten zijn volgens hem nodig. En hij zegt dat er uiteindelijk een structurele oplossing moet komen.

Beveiligers in de bus

Volgens Mulder helpt het om de bevoegdheid van beveiligers om geweld te mogen gebruiken uit te breiden. Dat is ook wat veel chauffeurs aangeven in een grote enquête die onlangs samen met vakbond FNV is gehouden. Tijdens de hele rit tussen Emmen en Ter Apel moeten de beveiligers mee in de reguliere lijnbus. Sommige Statenleden vinden dat dat ook in de speciale asielbus moet gebeuren.
Tijdens de Statenvergadering werd ook gediscussieerd over hoe de beveiligers (boa's) dan mogen ingrijpen als er iets gebeurt. Ze hebben op dit moment nog geen wapenstok en handboeien, maar wat het kabinet betreft krijgen de boa's dat binnenkort wel. Maar of dat ook in de asielbus gebeurt bepalen de burgemeesters van de betrokken gemeenten.
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers is volgens Bijl wel begonnen om veiligelanders die steeds opnieuw overlast veroorzaken over te plaatsen naar azc's met een strenger regime en waar ook hun geld kan worden ingetrokken, zoals de Handhavings- en Toezichtlocatie in Hoogeveen.

Zwartrijden

"Met de noodmaatregel van het opschroeven van de asielbus willen we een signaal afgeven aan de chauffeurs: jullie staan er niet alleen voor", aldus Bijl. Tegelijkertijd is het een signaal aan het kabinet. "Dat moet grotendeels met de oplossing komen, want het is een probleem dat ook elders in het land speelt."
In veel gevallen beginnen de problemen bij asielzoekers uit veilige landen die geen vervoersbewijs hebben. Bijl vindt dat erover gesproken moet worden of het een oplossing is als de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) en het COA die aan de asielzoekers verstrekken.

Ook in de trein

Als de veiligelanders in Emmen overstappen van de bus op de trein verschuift het probleem van het zwartrijden en de overlast door naar het bordje van Arriva. Het bedrijf heeft al maatregelen genomen. Zo rijden er vaker twee stewards mee op een trein. Toch werkt dit volgens Arriva en het treinpersoneel nog onvoldoende. Bovendien rijden er ook nog treinen rond waarin geen steward zit en dan staat een machinist er bij een incident helemaal alleen voor.
Arriva en vakbond VVMC voor treinpersoneel hebben daarom bij de provincies Drenthe en Overijssel om geld gevraagd voor meer boa's. Die moeten op de perrons in Emmen en Zwolle permanent vervoersbewijzen controleren. Als je de zwartrijders uit de trein kunt houden, vermijd je overlast tijdens de rit is het idee.
Ook moeten er vliegende teams komen op beide stations om treinpersoneel dat in moeilijkheden komt te helpen. Mogelijk worden de treinstewards opgeleid tot boa's met geweldsbevoegdheid, want die hebben ze nu niet. De aanpak van overlast door veiligelanders op de trein Emmen-Zwolle kost volgens Arriva 1,5 tot 2,4 miljoen euro.
De overlast in de treinen tussen Emmen en Zwolle komt overigens niet alleen door veiligelanders. Er zijn ook andere groepen reizigers uit Emmen met een psychisch probleem of drugsverleden die in de treinen problemen veroorzaken, stelt Arriva. Maar het lijkt er op dat de problematiek door veiligelanders de overhand heeft. Het is uit een groep van 27.000 asielzoekers een kleine groep van 350 mensen die constant dezelfde overlast veroorzaakt.

'Prachtig centraal'

Bijl hekelde in het debat dat de keuze voor de vestiging van het aanmeldcentrum voor asielzoekers ooit op Ter Apel viel. "Prachtig centraal in Nederland als iedereen daar naartoe moet", zei hij, terwijl hij een licht cynische toon maar moeilijk kon onderdrukken.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.