Honderdvijftig jaar hbs Assen: altijd al een imposant gebouw geweest

12 oktober aanstaande is het precies honderdvijftig jaar geleden dat de eerste hbs in Drenthe de deuren opent van een in die tijd al imposant gebouw aan de Beilerstraat in Assen. Bij dit feit wordt stilgestaan met de uitgave van een boek en een groots opgezette reünie op 12 oktober. In Assen weet men destijds echter niet meteen de koe bij de horens te vatten.
De bekende staatsman Thorbecke nodigt Assen al in 1863 uit een Rijks Hoogere Burgerschool te beginnen. De aarzelende Asser gemeentepolitiek weet het nog jaren uit te stellen. Dat heeft met geld te maken, maar ook met felle tegenstand, bijvoorbeeld van het gymnasium aan de huidige Dr. Nassaulaan. Het gesteggel rondom de komst van een hbs doet de gemoederen hoog oplopen en ook de voorstanders roeren zich. De hele stad kijkt mee en in 1866 wordt uiteindelijk de knoop doorgehakt. Er komt een hbs.

Zware bomen gerooid

Niet tot ieders genoegen komt de nieuwe hbs in de achtertuin van het gymnasium. Aan de weg naar Beilen worden zware bomen uit het Asserbos gerooid. Omdat de bouwkosten hoger uitvallen, offert de gemeente nog meer bos op aan de vooruitgang, en voor het geld. Hier komen de villa's van het Van der Feltzpark te staan.
Naar de hbs, die in 1868 de deuren opent, gaan eerst uitsluitend mannelijke leerlingen en docenten. Meisjes komen in 1876, de eerste vrouwelijke docente in 1914. De opleiding gaat van drie naar vijf jaar en richt zich op een algemene ontwikkeling en 'maatschappelijk nuttige kennis'. Ook gymnastiek is een vak, met onderdelen als marcheren en het vasthouden van een wapen. Het gebouw wordt regelmatig verbouwd om het groeiend aantal leerlingen naar de eisen van de tijd te kunnen huisvesten.

Zwarte dagen

Omdat de bezetter het voorzien heeft op gebouwen met centrale verwarming en stromend water wordt de hbs in oktober 1942 door de Duitsers gevorderd. De lessen waren onder meer in het gymnasium. Na de bevrijding hebben de Canadezen het gebouw nog een tijdje in gebruik. Meer dan veertig leerlingen, oud-leerlingen en docenten overleven de Tweede Wereldoorlog niet. In de entree van het pand hangt een herdenkingsplaquette met namen.

Van condoomschandaal tot stunt

Waar jonge mensen samenkomen, wordt kattenkwaad uitgehaald. Zo ook op de hbs in Assen. Dat varieert van het zogeheten condoomschandaal in 1958, een ongeoorloofd maar onschuldig handeltje in condooms waar de drie 'aanstichters' voor werden veroordeeld, tot de beruchte stunt van 1972.
In dat jaar werd het nieuwe schoolpand dusdanig door jongelui verbouwd dat dit de school de meest beruchte en laatste stunt in haar geschiedenis bezorgt. Een gebeurtenis die tot in politiek Den Haag de aandacht trekt. Overigens scoort de hbs ook hoog op sportief gebied. Zo zijn voetbalclub Achilles 1894 en het Kerstvolleybaltoernooi er begonnen.

'Omroeppaleis' aan de Beilerstraat

De Mammoetwet van 1968 maakt een eind aan de hbs. Zo werden de mulo, mms en hbs afgeschaft. Daarvoor in de plaats kwamen mavo, havo en vwo. De laatste hbs'ers zwaaien in 1973 af. In het voormalige hbs-pand wordt nog zo'n dertig jaar lesgegeven. Wanneer de laatste leraar het licht uitdoet, verliest het monumentale gebouw zijn bestemming.
Vele plannen passeren de revue, onder meer voor appartementenbouw. RTV Drenthe, dan gevestigd in twee panden, aan de Beilerstraat en het Van der Feltzpark, neemt na een grondige verbouwing haar intrek in de voormalige school. Ook hier kijkt de hele stad weer mee, door critici wordt gesproken van een 'omroeppaleis met marmeren vloeren'.

Drenthe Toen

In de uitzending van Drenthe Toen van vanavond praat Sophie Timmer met oud-hbs'ers Klaas Koops en Kees van Ee. Beiden zijn ze betrokken bij het boek over de hbs en de reünie op 12 oktober.
Drenthe Toen wordt vanavond uitgezonden op Radio Drenthe van 19.00 uur tot 21.00 uur. Of luister naar de podcast, die vanavond online verschijnt.
Het boek komt uit op 4 oktober. Wij mogen een exemplaar weggeven, meedoen? Mail naar drenthetoen@rtvdrenthe.nl. De reünie wordt gehouden op vrijdag 12 oktober, voor meer informatie zie: Rhbsmmsassen.org.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.