Schrijver boek Drentse caféveranda's: 'Laten we er zuinig op zijn'

schrijvers boek aangenaam verpoozen
Schrijvers Frans Schouten (l) en Gerard de Vries (r) bij Café Boschhuis © RTV Drenthe
Met een half jaar vertraging omdat de archieven waren gesloten vanwege corona, ligt er nu het boek van Frans Schouten en Gerard de Vries over veranda's bij Drentse cafés: Aangenaam verpoozen. Gistermiddag was de presentatie bij een van de cafés met een veranda in goede staat: Eetcafé Groothuis in Emmen.
Het boek beschrijft de geschiedenis van caféveranda's in Drenthe en is rijk geïllustreerd met tientallen foto's. Volgens de schrijvers was het een tijdrovende klus om de informatie te verzamelen.
Ooit waren er meer dan honderd caféveranda's in Drenthe. Nu zijn er nog maar twaalf, waarvan slechts een handvol in goede staat. De bloeitijd was van 1890 tot 1920 en rond 1950 begon het aantal veranda's bij cafés weer af te nemen.

Behoud gewenst

De schrijvers zijn beide lid van de erfgoedvereniging Heemschut Drenthe, dat zich inzet voor het behoud van Drents erfgoed. Behoud van caféveranda's is ook het achterliggende doel van het boek. "Het belang van het boek is voor ons vooral kijken wat er allemaal is geweest en wat er allemaal nog over is. En mensen ervan bewust maken dat we zuinig moeten zijn op wat er nog is van vroeger", zegt Schouten.
De eerste veranda's waren bij Knijpies en die zaten bij een boerderij waar men zelf jenever stookte. Later werden ze aangebouwd bij cafés, zoals in Zuidlaren. Bij het pand waar nu Café Boschhuis is gevestigd, verrees in 1910 meteen al een caféveranda. "Het is een entree naar een café die open is waardoor mensen gemakkelijker neerstrijken dan wanneer ze een gebouw binnen moeten gaan", aldus Schouten.

Heftig verliefd

De huidige uitbater van Café Boschhuis, Erik Mol, is heel blij met de veranda. Hij is het café momenteel aan het verbouwen. "Wij zijn ontzettend trots op deze veranda. We willen hem graag weer in oude glorie herstellen en hem als zodanig gaan gebruiken."
Gerard de Vries is lyrisch over het Boschhuis. "Architectonisch is het ook een schoonheid, want het is in een soort Jugendstil gebouwd. Prachtige details als je er naar kijkt. Het is echt iets om zwaar verliefd op te worden."
Tekst gaat verder onder de video
Aangenaam verpoozen beschrijft de geschiedenis van caféveranda's in Drenthe
Een andere caféveranda die nog in goede staat is betreft Café Onder de Linden in Vries. Het ligt aan de oude rijksweg van Assen naar Groningen. Volgens Schouten is dat een heel belangrijk knooppunt. "Dit was een plek waar drie cafés waren met veranda's, waar het verkeer langs kwam en waar mensen aangenaam gingen verpozen."
"Aan het einde van de Brink staat een woonhuis en dat was vroeger Café Lammers. De veranda is gelukkig helemaal intact gebleven. Aan de andere kant zit het Wapen van Vries. Dat was vroeger het Wapen van Leiden. Hier kwamen de lakenhandelaren bij elkaar voordat ze hun zaken gingen doen in Groningen. Het is afgebrand en het huidige gebouw stamt uit 1930", vervolgt Schouten.

Goede sfeer

Onder de Linden stamt uit de jaren '20. Uitbater Sietse Hamersma en zijn vrouw kochten het 12 jaar geleden. Het was liefde op het eerste gezicht. "Dit komt gemoedelijk en sfeervol over. Bijna kneuterig. Dat gevoel hadden wij. Zodoende zijn we hiervoor gevallen. Voor de rokers is het ook ideaal, zo'n veranda. Nu in het najaar koelt het 's avonds buiten wel snel af, maar er zijn nog steeds veel mensen die hier komen eten en echt voor de veranda kiezen om te zitten", vertelt Hamersma.
Wat voor volk maakte nu gebruik van die veranda's? Dat waren de stadjers die het platteland bezochten. "Het was toch wel echt uitgaanspubliek. Als je kijkt naar de vrouwen met die hoeden en die meisjes in hun witte jurken", zegt De Vries.

Gescheiden publiek

Binnen dronken lokalen jenever en buiten zat het mooi aangeklede uitgaanspubliek aan de ranja, koffie en thee. "Dat mengde niet met elkaar. Dat wilden de uitbaters niet, maar dat wilde de toenmalige toerist van begin twintigste eeuw ook niet. Die wilde niet met de boeren in een donker hok zitten", voegt Schouten toe.
De hoop is dat het boek leidt tot een opleving van het fenomeen caféveranda. "Bij Café Restaurant 't Knooppunt in Havelte was de veranda verdwenen, maar inmiddels is die teruggekomen. We hopen dat dit op meer plaatsen gaat gebeuren. Het is een toegevoegde waarde en het maakt het buiten zijn zoveel aangenamer", besluit Schouten.
Onder de Linden Vries
Het was liefde op het eerste gezicht voor de uitbater © RTV Drenthe

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.