Voorlopig weinig extra opvangplaatsen voor asielzoekers en statushouders in Drenthe

Commissaris van de Koning Jetta Klijnsma riep Drenthe vorige maand op om creatief te zijn als het gaat om extra opvang te realiseren voor statushouders. In reguliere asielzoekerscentra zitten namelijk veel statushouders in afwachting van een huis. Maar nu de woningmarkt is verstopt, stagneert ook de huisvesting van statushouders.

Daarnaast vraagt het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) landelijk om 4.000 extra opvangplaatsen voor asielzoekers voor 1 november. Alle beschikbare 30.000 plaatsen zitten bomvol en het COA vreest gebruik te moeten maken van crisisopvang, waarbij asielzoekers versnipperd door het hele land worden opgevangen en iedere paar dagen moeten verhuizen.

Alle Drentse gemeenten, met uitzondering van de gemeente De Wolden, zeggen wel te kijken naar mogelijkheden voor extra opvangplaatsen. Maar dat is nog niet zo concreet dat al locaties zijn gecommuniceerd richting omwonenden of gemeenteraden en in de praktijk duurt het daarna nog maanden voordat er daadwerkelijk asielzoekers kunnen worden opgevangen.

Het lukt gemeenten al amper om aan de normale taakstelling te voldoen als het gaat om het huisvesten van statushouders. Het Rijk draagt alle gemeenten in Nederland jaarlijks op om een aantal statushouders te huisvesten naar rato van het inwonersaantal. Door het vastlopen van de woningmarkt wordt het steeds moeilijker om de taakstelling te halen, zo geven meerdere Drentse gemeenten aan.

Vijf Drentse gemeenten denken de reguliere taakstelling voor de opvang van statushouders dit jaar te gaan halen, namelijk Emmen, Tynaarlo, Westerveld, Meppel en Coevorden. Van de andere zeven gemeenten is dat onzeker of zijn de gegevens niet verstrekt. Het goede nieuws is dat de achterstand dan niet verder oploopt vergeleken bij dik drie jaar geleden; toen was de situatie vergelijkbaar.

Klijnsma heeft aan Drentse gemeenten gevraagd om te zoeken naar mogelijkheden om statushouders te huisvesten, zodat de asielzoekerscentra plaats hebben voor mensen voor wie ze zijn bedoeld: nieuwe instroom. De gemeente Westerveld heeft aangegeven drie locaties op het oog te hebben voor opvang van statushouders en asielzoekers. Het gaat daarbij niet om grote getallen. Een getal van 20 woningen voor tientallen asielzoekers op een van de locaties is genoemd.

Naast de gemeente Westerveld gaat de gemeente Tynaarlo extra asielzoekers huisvesten. Die gemeente heeft een oudere afspraak op papier staan uit 2016 dat er opvang komt voor minimaal 400 asielzoekers, mocht er vraag zijn naar opvangplaatsen. Momenteel geeft Tynaarlo al invulling aan deze vraag middels de tussenopvang voor 75 statushouders in Eelde. Daarnaast worden nog een aantal jongeren en minderjarige asielzoekers opgevangen. Ook opent in december het asielzoekerscentrum Paterswolde, met 148 plaatsen.

Wat een deel van de politiek in Tynaarlo betreft, mag het nog tandje meer. Leefbaar Tynaarlo, GroenLinks en de ChristenUnie hebben een brief geschreven aan het college met de vraag om te onderzoeken of er asielzoekers kunnen worden opgevangen op het bedrijventerrein Ter Borch, mogelijk in combinatie met woningen voor spoedzoekers en studentenhuisvesting. Op dat terrein is de komende jaren volgens de partijen nog wel ruimte en de infrastructuur is er ook al. Het CDA vindt dat nu te voorbarig en wil het college eerst de kans geven zelf met suggesties te komen. Ook ziet het CDA opvang liever gerealiseerd in een bestaande woonwijk.

Burgemeester Marcel Thijsen wil nu niet reageren op het idee voor een azc bij Ter Borch. "Op de schriftelijke vragen ga ik nu niets in de pers zeggen. We hebben een aantal locaties onderzocht en dat zijn geen van allen grootschalige locaties. Welke dat zijn ga ik nu niet zeggen. Eerst wil ik met eventuele buren spreken en met de fractievoorzitters. De opdracht was dat we 400 plekken zouden realiseren en daar zitten we nu al dichtbij. Alleen de raad kan zeggen dat we meer gaan doen. Als college zijn we vooral overtuigd van het belang van kleinschalige locaties", aldus Thijsen.

Gekeken naar de afgelopen tien jaar, dan hebben acht van de twaalf Drentse gemeenten grote aantallen asielzoekers opgevangen of doen ze dat nu nog steeds. Momenteel biedt Drenthe plaats aan in totaal 3.497 asielzoekers en statushouders in opvangcentra; waarbij de 50 htl volgens afspraak voor 250 tellen en de minderjarige asielzoekers buiten beschouwing worden gelaten. Alleen in de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn, Meppel en De Wolden is er geen sprake van grootschalige opvang (geweest).

In het najaar van 2015 had Nederland ook te maken met een enorme piek wat betreft de instroom van asielzoekers en nareizigers. Drenthe heeft daar toen vooruitstrevend op geanticipeerd, want in 2016 had Drenthe op papier 6.725 opvangplaatsen gecreëerd voor asielzoekers. Mede door een deal van de Europese Unie met Turkije en Libië nam de instroom van het aantal asielzoekers ineens enorm af. In Drenthe zat de realisatie van zes asielzoekerscentra in de pijplijn, maar het COA zag hier in het najaar van 2016 van af omdat de bestaande azc's al deels leeg stonden door de daling van de instroom.

Gemeenten hebben destijds soms veel geld geïnvesteerd voor het onderzoek naar de haalbaarheid van een locatie voor de opvang van asielzoekers. Nadat het COA de opties voor asielzoekerscentra heeft afgezegd, hebben gemeenten een claim van in totaal 1,1 miljoen euro neergelegd bij het Rijk vanwege de vergoeding van de kosten voor de voorbereiding. Die claims zijn deels gehonoreerd.