Aardappelfabriek Oostermoer: 'Je rook altijd aardappels'

Aardappelfabriek Gasselternijveen
De aardappelfabriek van Gasselternijveen © Drents Archief, collectie Drents Museum
Je kunt het je niet meer voorstellen, maar bijna elk Drents dorp had vroeger een fabriek. Vaak een melk- of boterfabriek en op het Drentse platteland kwam je zelfs een betonfabriek tegen!
In oktober reizen we met de nieuwe podcast De Dorpsfabriek langs vijf voormalige fabrieken in de gemeente Aa en Hunze. Deze week is Gasselternijveen aan de beurt.
"Je rook altijd aardappelen, dat was wel apart. Mensen uit het dorp riepen dan: 'De fabriek is weer bezig, het stinkt.' Ik zei dan: wees blij dat je hem ruikt, want dan wordt er gewerkt en hebben veel mensen uit het dorp werk." Oud-werknemer Wietse Timmer werkte bijna 41 jaar bij de aardappelmeelindustrie in Gasselternijveen. Hij begon in 1969 bij de fabriek met de naam 'Oostermoer'. Deze coöperatieve fabriek werd opgericht in 1903. In die tijd nam de aardappelmeelproductie een grote vlucht in de Drentse en Groninger Veenkoloniën. In 1919 sloot de fabriek zich aan bij het Coöperatief Aardappelmeel Verkoopbureau (AVB), een coöperatie van zetmeelfabrieken. In 1971 zou dit Avebe worden.
Beluister de podcast hieronder. Het artikel gaat verder onder de audio.
De Dorpsfabriek 2 - De Zetmeelfabriek

Aardappelcampagne

De periode dat aardappels worden verwerkt, heet de campagne. Dan werkten er wel drie keer zoveel mensen als de rest van het jaar, vertelt Timmer: "Dat was wel mooi, veel mensen uit het dorp waren er aan het werk." In de overige maanden waren er ongeveer veertig werknemers in de fabriek.
Het pand in Gasselternijveen werd in de periode tussen 1948 en 1968 herbouwd. Deze nieuwbouw is een goed voorbeeld van de wederopbouwarchitectuur en daarom is het pand aangewezen als provinciaal monument. Tot de jaren 60 liep de Vaart langs het gebouw, zo konden de aardappels die per schip aankwamen, direct bij de fabriek worden gelost. Nu worden de aardappels enkel over de weg aangevoerd. In 1977 werd het gebouw in Gasselternijveen vernieuwd. De naam 'Oostermoer' verdween uit het straatbeeld, maar de fabriek is er nog altijd.

Maand van de Geschiedenis

In oktober is het de landelijke Maand van de Geschiedenis en dit jaar is het thema 'Aan het werk'. In dat kader maakten Hilde Boelema en Marjolein Knol de podcast De Dorpsfabriek voor het Drents Archief en RTV Drenthe. De podcast De Dorpsfabriek is vanaf zondag 3 oktober vijf weken lang te horen in het radioprogramma Drenthe Toen van RTV Drenthe. Ook zijn de afleveringen te beluisteren via de websites van RTV Drenthe en het Drents Archief en in je favoriete podcastapp. Naast een podcast is De Dorpsfabriek een fiets- en autoroute. Die kan vanaf oktober, de Maand van de Geschiedenis, met behulp van de gratis route-app Spacetime Layers gevolgd worden.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.