Kleine schaapskuddes krijgen het moeilijk

Staatsbosbeheer wil die procedures ook in Drenthe gaan invoeren en dat roept bij schaapherders veel reacties op.

Hilde Groen, schaapherder van het Drents-Friese Wold, heeft er in Friesland ervaring mee en vertelt waarom we niet die kant op zouden moeten gaan.

"Schaapherder zijn is iets wat je doet uit idealisme, omdat je van beesten houdt en van buiten zijn en van stoer werk. Maar daarnaast zit er een heel economisch aspect aan. Voor het hoeden van een kudde en dat economische aspect heb je vaak eigenlijk te weinig tijd. Dus om echt een concurrerend bedrijf te zijn, zoals dat tegenwoordig gaat in de economie, is als kleine schaapherder eigenlijk niet haalbaar."

Zelf heeft ze van haar kudde van 350 nog maar ongeveer 70 schapen over. De rest van de schapen heeft ze moeten verkopen, omdat ze een begrazingsopdracht misliep aan een grotere partij. In Friesland, maar ook in Overijssel is Staatsbosbeheer bezig met het uitvoeren van dit nieuwe aanbestedingsplan. Volgens Groen is het alleen op dit moment nog niet goed uitgewerkt en dat gaat ten koste van de kleine herders.

"Vaak vinden terreinbeheerders het te riskant om met eenlingen in zee te gaan, met het idee van: wat als je ziek wordt, wat moeten we dan?", zegt Groen. Ze heeft het idee dat ze makkelijk aan de kant kan worden geschoven en ze voelt zich naar eigen zeggen ook 'een soort versiersel' dat mag komen opdraven als er een hotemetoot langskomt. Ze wil meer waardering, omdat ze ook serieus werk doet.

Groen heeft behoefte aan meer houvast en afspraken die gaan over een langere termijn. "Het zou heel mooi zijn als een terreinbeheerder zou zeggen: ik werk met jou, jij bent 'mijn' schaapherder, ik zorg ervoor dat jij zekerheid hebt. Ik vraag me serieus af of ondernemen als kleine schaapherder nog wel verstandig is."

Albert Kerssies van Stichting Behoud Drentse Schaapskuddes zegt zich ook zorgen te maken over de ontwikkelingen. Hij doet er alles aan Staatsbosbeheer te laten inzien dat de aanbestedingsverplichting niet ten goede komt van de herders.

Grotere partijen kunnen het werk vaak voor minder geld doen en worden daardoor vaker uitgekozen om de klus te klaren. "Het voelt nogal onrechtvaardig. Het Drents Museum ga je toch ook niet iedere zes jaar opnieuw aanbesteden? Nee, dat is iets wat er bij ons niet in wil", vertelt hij. "Mocht je dat als bestaande, traditionele kudde mislopen, dan heb je geen enkele grond meer om je schapen ergens op de heidevelden te laten grazen. Dan gaat je kudde er gewoon aan."

Staatsbosbeheer zegt de regels in Drenthe te willen doorvoeren omdat zij dat aan de Nederlandse en Europese overheid verplicht is. De kosten spelen hierbij een rol, omdat die niet mogen oplopen. Gaat het dan alleen om geld? Kerssies vreest van wel.

"Ik kan me niks anders bedenken dan dat het geldsturend is en dat dan de Europese regels leidend zijn. Ik kan me niet voorstellen dat we dat willen met elkaar. Ik heb de indruk dat de lokale beheerders bij Staatsbosbeheer dit ook niet willen. Maar het is wel, zegt men, een Europese regel." Kerssies geeft ook aan dat zijn advocaat in Brussel zegt dat Staatsbosbeheer dit niet verplicht is.

Kerssies heeft zelf een duidelijk beeld hoe dit probleem getackeld moet worden. "Ons voorstel is om het een-op-een onderhands aan te besteden, zoals we het nu in wezen ook doen: met elkaar om tafel. Zet daar een marktconforme prijs op en daar moet de kudde het voor doen. Je bent dan niet in strijd met andere kuddes en kunt je positie ook niet van de ene op de andere dag verliezen."

Groen heeft ook ideeën over hoe de situatie voor de kleine herders kan worden verbeterd. "Er moet echt iets veranderen en ik zou het leuk vinden als een terreinbeherende organisatie ook echt steun zou uitspreken voor de kudde waar hij mee werkt en daar een langduriger traject mee aangaat. Langer dan voor vier jaar, zodat je ook met het fokken van je kudde rekening kan houden met hoe groot je kudde moet zijn."

Als de aanbesteding wel doorgang vindt, is het volgens Kerssies reëel dat dan ook Drentse kuddes niet de aanbesteding gaan winnen en dat dan uiteindelijk de kudde op die plek kapot gaat. Om Groens situatie te verbeteren, moet er ook zeker iets veranderen. "Ik moet zeggen dat het er eigenlijk best somber uitziet, tenzij ik een heel creatief idee verzin om nog met 60 schapen iets leuks te doen. Maar ik zie hier in de buurt geen grote terreinbeherende instantie nu snel aanbesteden en zeggen van: schrijf je maar in, dan maak je ook een kans."