Zonnepanelen van wapenfabrikant op Drentse daken
Via grootschalige inkoopacties promoten de provincie Drenthe en alle Groningse gemeenten onbewust zonnepanelen van een bedrijf dat ook clusterbommen maakt. Ook bijna honderd basisscholen in de noordelijke provincies hebben de panelen laten plaatsen.
Het gaat om zonnepanelen van het merk Q-Cells, die worden gemaakt door het bedrijf Hanwha. Ze zijn omstreden omdat de Zuid-Koreaanse fabrikant ook clusterbommen maakt, een wapen waardoor veel burgerslachtoffers vallen en dat bij internationale wet verboden is. Daarom is het bijvoorbeeld voor Nederlandse banken en pensioenfondsen verboden te investeren in bedrijven als Hanwha.
'Als we dit hadden geweten'
'Vuile zonnepanelen' noemt John de Ruiter de Q-Cells-panelen. Hij is eigenaar van zonnepanelenleverancier Agrisun uit Eelde. Dat bedrijf plaatst de panelen bewust niet. “Meer importeurs weten dat ze door zo’n fabrikant worden gemaakt, daar ben ik zeker niet de enige in. Maar de prijs van de panelen is goed, dus daarom blijven sommige bedrijven wel met deze panelen werken.”
De provincies, de scholen en de leveranciers zeggen in een reactie dat ze niet wisten dat het bedrijf achter de Q-Cells-zonnepanelen ook clusterbommen maakt. “Als we dit hadden geweten, hadden we dit niet gedaan”, zegt John van Meekeren, van Stichting Primenius. Die stichting heeft 26 basisscholen in Groningen en Drenthe waar nu Q-cells-zonnepanelen op de daken liggen.
Hoe zit dit?
Hanwha heeft verschillende bedrijfsonderdelen. Een van die bedrijfstakken (Hanwha Corp.) maakt en exporteert explosieven en wapens voor defensie. Uit een rapport van non-profitorganisatie PAX, dat aanstaande maandag verschijnt, blijkt dat Hanwha ook nog steeds clustermunitie maakt.
Een clusterbom is een door een vliegtuig afgeworpen bom, granaat of raket, die vervolgens tientallen of honderden kleinere bommen uitstrooit. Daardoor kan een gebied geraakt worden ter grootte van een aantal voetbalvelden. Deze bom is dan ook niet gemaakt om goed te mikken, integendeel. Uit een onderzoek van de Landmine en Cluster Monitor blijkt dat vorig jaar 99 procent van alle clusterbomslachtoffers (van wie de identiteit kon worden vastgesteld) burgers waren. Het gebruik van clusterbommen is daarom zeer omstreden. Sinds mei 2008 zijn clusterbommen door meer dan honderd landen verboden.
Naast deze wapentak heeft Hanwha meer dochterondernemingen. Zo is op de algemene website (met vrolijke foto's van kinderen) te zien dat Hanwha vliegtuigen bouwt, maar ook hotels, een bank en een verzekeringsmaatschappij heeft. Daarnaast maakt Hanwha dus zonnepanelen. Deze laatste tak van het bedrijf, die opereert onder de naam Q-Cells, valt onder Hanwha Chemicals Corp.
Uit onderzoek van Follow the Money, dat het verhaal gelijktijdig met RTV Drenthe op het spoor kwam, blijkt dat de verschillende bedrijfstakken van Hanwha ook aandelen in elkaar hebben. Zo zijn 36,5 procent van de aandelen van Hanwha Chemicals Corp., dat de zonnepanelen maakt, direct in het bezit van Hanwha Corp, de clusterbommenfabrikant.
Wat hebben de provincies hiermee te maken?
Duizenden bewoners uit de provincies Drenthe en Groningen kregen afgelopen jaar een brief van hun gemeente met de vraag of ze mee willen doen aan de zonnepanelenactie van 'SLIM wonen met energie'. Die organiseert in opdracht van de provincie Drenthe en de Groningse gemeenten een collectieve inkoopactie van zonnepanelen en zonneboilers.
Met deze actie krijgen klanten de keuze uit drie soorten zonnepanelen: goed, beter, best. Q-Cells blijkt veruit het meest gekozen merk. In Groningen kreeg SLIM wonen met energie tot nu toe 378 opdrachten om Q-Cells zonnepanelen te plaatsen; in Drenthe 330.
SLIM wonen met energie zegt in een reactie verrast te zijn dat de bedrijven van Hanwha met elkaar verbonden zijn. Ze zijn een onderzoek gestart naar de herkomst van de zonnepanelen.
De provincie Groningen, die samen met het Energieloket en de Groninger gemeenten deze inkoopactie organiseert, zegt dat ze niet willen dat er langer met zonnepanelen van Hanwha wordt gewerkt. Hierover gaan ze in gesprek met vereniging SLIM wonen met energie.
Erg geschrokken
De provincie Drenthe zegt in eerste instantie erg geschrokken te zijn, maar te hebben geconcludeerd dat Hanwha Chemicals Corp. een eigenstandig bedrijf is dat los staat van het bedrijf dat clusterbommen produceert. “Er is bij dit bedrijf geen sprake van illegale praktijken of witwassen, dus ondernemen wij geen actie”, aldus gedeputeerde Tjisse Stelpstra.
Ook wijst de gedeputeerde naar de Bank Nederlandse Gemeenten en Triodos Bank die beide investeren in zonneparken met panelen van Q-Cells. "Die hebben dat nog expliciet afgewogen, dus onze afweging is niet zo gek", zegt Stelpstra. Triodos Bank laat in een reactie aan Follow the Money en RTV Drenthe weten dat ze Hanwha opnieuw zal analyseren. "Het gevolg kan zijn dat wij (...) geen zonnepanelen van Q-Cells meer accepteren."
Hoe kan het dat zoveel basisscholen deze zonnepanelen hebben?
De zonnepanelen van Q-Cells zijn populair; overal in Nederland worden ze geïnstalleerd, ook met gemeenschapsgeld. Zo liggen de zonnepanelen onder meer op het Tergooiziekenhuis in Hilversum, op metrostation Reigersbos in Amsterdam, op het gemeentehuis in Montferland, op een sporthal in Leiden en op de raadszaal van de gemeente Arnhem.
In Drenthe, Groningen en Friesland liggen de panelen ook op honderd basisscholen. Dit project, dat is opgezet door Onderwijsbureau Meppel, kiest vrijwel altijd voor Q-Cells-zonnepanelen. Hotze Hofstra, projectleider bij Zonnescholen, zegt geschrokken te zijn: “We kozen voor deze panelen, omdat ze heel goed bekendstaan. De panelen hebben een goede kwaliteit en het productieproces heeft een goede naam als je kijkt naar vervuiling en mensenrechten. Het is dus mogelijk om op andere punten wel slecht te scoren, blijkt nu.”
Het bedrijf gaat uitzoeken of ze in de toekomst andere panelen gaan gebruiken, of niet. Hofstra: “Dat is een lastige zoektocht, want je moet voor iedere paneel een goede afweging maken. Andere panelen scoren bijvoorbeeld weer slechter op criteria van mensenrechten en vervuilende productieprocessen.”
Hanwha is gevraagd om een reactie, maar het bedrijf laat weten geen commentaar te willen geven.
