Piloot Piet Soer uit Havelte zo populair als een popster

Vooral mensen met familie overzee keken reikhalzend uit naar de kerstgroeten uit verre landen. Een snelle postbezorging naar en van de koloniën was dan ook van het grootste belang. Begin jaren dertig vond KLM-directeur Albert Plesman een regulier lijnvliegtuig daarvoor de beste keus, maar anderen meenden stellig dat alleen een echt postvliegtuig die klus zou kunnen klaren. Ze lieten de Nederlandse Pander-vliegtuigfabriek de ‘Postjager’ bouwen.

Luchtvaartjournalist Gerrit Boxem uit Hoogeveen haalt de hele geschiedenis uit de mottenballen. "Het is een prachtig verhaal. In december 1933 kwam het tot een heuse wedstrijd 'kerstpost bezorgen' naar Nederlands-Indië. Deelnemers: het splinternieuwe 'Zilvermeeuw'-passagiersvliegtuig van de KLM tegen de al even nieuwe Pander Postjager."

"Op 8 december start de Postjager als eerste, maar het toestel komt in Italië met motorpech aan de grond te staan en blijkt definitief uitgeschakeld. Dan is de Zilvermeeuw van de KLM aan zet. Maar ook nu slaat het noodlot toe: er zijn grote problemen met de linkermotor. Directeur Albert Plesman slaakt een kreet van frustratie als hij van de technische dienst hoort dat de reparatie 24 uur in beslag gaat nemen. Maar hij is niet voor één gat te vangen: hij besluit tóch te gaan vliegen en wel met de Pelikaan, een Fokker-vliegtuig dat op Schiphol klaar staat voor een passagiersvlucht naar Indië. Razendsnel wordt de bemanning van de Zilvermeeuw samen met 187 kilo kerstpost aan boord gebracht. Anderhalf uur later dan de Zilvermeeuw het luchtruim zou kiezen, vertrekt de Pelikaan."

Is dit een zaak die de belangstelling trekt? "Jazeker",meent Boxem. "Mensen zitten dagen achtereen aan de radio gekluisterd om het laatste nieuws over 'hun' Pelikaan toch vooral niet te missen." Behalve in de buurt van Schiphol is het meeleven vooral groot in het zuidwestelijk deel van de provincie Drenthe. Tweede piloot Piet Soer is namelijk afkomstig uit Havelte. Boxem: "Ondanks het feit dat hij alleen maar lagere school had, groeit Soer uit tot één van de beste piloten van ons land. Het is dan ook geen wonder dat de Meppeler Courant een speciale verslaggever naar Amsterdam stuurt om het Pelikaan-nieuws op de voet te volgen."

Na een vlucht van precies vier dagen, vier uur en 35 minuten landt het toestel, vlak voor de kerstdagen, in Batavia. Op 27 december wordt de terugreis aanvaard met aan boord nu de Nieuwjaarspost voor Nederland. Een vlucht onder zware condities: onweer, tegenwind, slagregens en kou. Toch besluit de bemanning door te vliegen met een minimum aan tussenlandingen. De mannen mikken op een recordtijd.

"Ondertussen hangt er in Nederland een sfeer alsof we wereldkampioen voetbal zijn geworden", zegt Boxem. "Er wordt alleen nog maar gesproken over 'Die snelle reuzenvogel, die door zijn kranige bemanning met topsnelheid naar zijn nest op Schiphol wordt teruggevlogen'."

De commercie speelt erop in: zo is er speciaal Pelikaan-gebak, winkels hebben Pelikaan-etalages ingericht en bloemisten verkopen bloemstukken in de vorm van een vliegtuig. Boxem: "Voor ons land betekent die vlucht in 1933 bijna net zoveel als de landing op de maan in 1969 voor de VS."

De Pelikaan zal op 30 december om acht uur ’s avonds landen op Schiphol, maar al om twaalf uur ’s middags begeven duizenden enthousiastelingen zich in bussen, taxi’s of met eigen auto's op weg naar het vliegveld. Om zes uur gaat er een gejuich op als bekend wordt gemaakt dat de Pelikaan de plaats Dyon in Zuid-Frankrijk is gepasseerd.

Op Schiphol trotseren rond de twintigduizend mensen de ijzige kou en wachten geduldig op de komst van de Pelikaan. Eerst lijkt het vliegtuig door het dikke wolkendek te moeten uitwijken naar een andere luchthaven, maar om twee minuten over tien kan de Pelikaan dankzij een gat in de bewolking toch op Schiphol landen. De terugvlucht vanuit Indië heeft men afgelegd in een recordtijd van vier dagen, vier uur en 25 minuten. Minutenlang wordt er door de menigte geapplaudisseerd voor dit staaltje vliegkunst.

Boxem: "Ja, het wordt bepaald emotioneel. Als het Wilhelmus wordt gespeeld zingt iedereen uit volle borst mee en dan hebben zelfs de meest nuchtere Nederlanders tranen in de ogen." Het enthousiasme van de dringende menigte is zo groot, dat de bemanning slechts door tussenkomst van de politie te paard het toestel kan verlaten.

Gezagvoerder I.W. Smirnoff, tweede piloot P. Soer, boordwerktuigkundige J. Grosfeld en radiotelegrafist C. Van Beukering worden door maar liefst elf hoogwaardigheidsbekleders toegesproken. De oververmoeide bemanning laat het allemaal gelaten over zich heen komen. Minister Kalff van Waterstaat maakt bekend dat ze alle vier worden benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Meer over de kerstpostvlucht van de Pelikaan is morgenmiddag te horen op Radio Drenthe, in het programma Drenthe Toen, tussen 14.00 en 16.00 uur.