'Verloren' thoraschild keert terug naar Drenthe

7 december 2021, 08:27 • 2 minuten leestijd

Het museum kocht het schild via een veiling © Drents Museum

Het Drents Museum heeft op een veiling in New York een zilveren thoraschild van de synagoge van Coevorden gekocht. Het stuk is een zilveren versiering die op een fluwelen mantel hangt.

In die mantel worden de zogeheten thora bewaard. Dat zijn de eerste vijf bijbelboeken uit de Hebreeuwse bijbel. Conservator Jan van Zijverden is blij met de aanwinst. "Met dit schild kunnen we het verhaal vertellen van de Joodse inwoners van Drenthe", zegt hij.

De eerste Joden kwamen vanuit Duitsland naar Drenthe. Veel van hen waren marskramers en verkochten allerlei goederen aan de deur. "Maar hiermee vertellen we ook het verhaal van hun emancipatie, het ontstaan van gemeenschappen en de oprichting van synagoges. En uiteindelijk het dramatische lot van de Joden."

Het thoraschild werd in 1919 door Philip en Helena Roos geschonken aan de synagoge in Coevorden. Philip Roos was bankier en jarenlang wethouder in Coevorden. Daarnaast was hij voorzitter van de Joodse gemeente in Coevorden. In die tijd woonden zo'n driehonderd Joden in de stad. "Die schenking deed hij voor z'n 70e verjaardag", weet conservator Van Zijverden. "Het schild is tot 1942 in gebruik geweest in Coevorden."

Coevorden bezat vier thoraschilden. "In 1942 werden Joodse inwoners van Coevorden weggevoerd. Daarna zijn de schilden opgehaald door drie mannen uit Groningen", vertelt Van Zijverden. "Daar is keurig een rapport van opgesteld. We vermoeden dat dat op last gebeurde van de Joodse gemeente in Amsterdam."

Daar dook het zo'n twintig jaar geleden weer op. Wat er in de tussentijd mee is gebeurd, is niet duidelijk. Dit specifieke thoraschild werd in 2006 en in 2007 ook al eens geveild. Afgelopen maand ging het stuk opnieuw onder de hamer in New York. "We werden getipt door een zilverkenner. Dit vonden we een mooie kans om onze collectie uit te breiden."

Wie denkt dat het Drents Museum tegen allerlei andere gegadigden moest opbieden, heeft het mis. "Het is natuurlijk altijd spannend of je 'm krijgt, maar we waren de enige bieder." Het museum deed de aankoop na afstemming met Stichting Synagoge Coevorden en Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Hoeveel het Drents Museum heeft betaald voor het thoraschild, is niet bekend.

Het is de bedoeling dat het object een vaste plek krijgt in de nieuwe collectiepresentatie van het museum, die medio volgend jaar opent.