Schaarste op de 'bomenmarkt': 'Dit is nooit eerder gebeurd’

Lubbert Dijk in zijn kwekerij tussen de jonge bomen
Lubbert Dijk in zijn kwekerij tussen de jonge bomen © RTV Drenthe / Josien Feitsma
Zijn er genoeg bomen en struiken voor alle initiatieven voor nieuwe bossen, groene wijken en voedselbossen? De grote vraag naar nieuwe bomen zorgt dat de grenzen van levering in zicht zijn.
In de komende drie jaar wil Plan Boom in Drenthe 750.000 bomen planten, de initiatieven voor voedselbossen nemen in een rap tempo toe en daarnaast werken overheden ook in de zogeheten bossenstrategie aan extra groen. De vraag naar bomen groeit, maar waar moeten al die bomen vandaan komen?

Belang van bomen

Bomen zijn belangrijk om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Dat komt doordat bomen CO2 uit de lucht halen en dat vastleggen. Daarom wordt er in vele initiatieven aandacht besteed aan extra bomen.
Kwekerij De Baggelhof in Terheijl bij Nietap levert fruitbomen aan onder andere Landschapsbeheer Drenthe, verschillende voedselbossen en particulieren. Volgens eigenaar Lubbert Dijk is de vraag opvallend hoog. "Dit is nog nooit eerder gebeurd", vertelt hij. "Mensen komen overal vandaan. Met name ook dat voedselbos, daar gaan een heleboel bomen in zitten. Dan gaat het heel hard. Daar schrik je van."
De bomen vliegen als warme broodjes over de toonbank. "Maar er is een verschil met een bakkerij", legt Dijk uit. "We kunnen niet op dezelfde dag nog leveren. Een goede fruitboom moet eerst vier jaar groeien om een dikke stam te krijgen."
Bomen steeds schaarser door massale aanplant
Landschapsbeheer Drenthe werkt aan een reeks grote projecten zoals bijvoorbeeld Plan Boom en levert ook plantgoed aan particulieren. "Dat leveren wordt wel steeds lastiger", legt Sibert Hoeksma van Landschapsbeheer uit.
Afgelopen jaar merkte Landschapsbeheer Drenthe een ruime verdubbeling van het aantal leveringen: op 300 locaties zo'n 42.000 bomen en struiken. Kwekers zijn er volgens de organisatie op voorbereid, maar het risico op tekorten is er wel degelijk.
Daarbij maakt de soort vegetatie uit. Bij een bosplantsoen planten zij voornamelijk kleinere struikjes van 3 à 4 jaar oud. Die worden vrij snel opgekweekt. Voor dikkere bomen geldt dat echter niet. "Van laanbomen zijn zo'n 500 bestellingen", vertelt Hoeksma. "En fruitbomen, zo'n 550 stuks."

'Genetische match' gewenst

Maar de krapte zit volgens Hoeksma vooral in de wens om de 'genetische match': Landschapsbeheer wil bomen met het Drentse DNA. "Geen goedkope kweek, niet uit Oost-Europa, die zijn niet opgewassen tegen onze bodem met specifieke stoffen. Het moeten bomen zijn die in de buurt gekweekt worden, die autochtoon zijn. Maar die bomen zijn schaarser. Het kan zijn dat we die bomen in de toekomst van verder weg moeten halen."

Autochtoon of inheems?

Er zit een belangrijk verschil tussen inheemse en autochtone bomen. Een zomereik kan bijvoorbeeld zowel in Drenthe als in Zuid-Europa inheems zijn terwijl de leefomstandigheden verschillen. Bij een autochtone boom is de boom aangepast aan die omstandigheden op locatie, zoals late nachtvorst in Nederland.
Zet je bomen uit Zuid-Europa hier neer, dan zijn ze veel kwetsbaarder en gevoeliger voor ziekten dan autochtone. In Drenthe is nog ongeveer 3 procent van de bomen autochtoon.
Hoe nu verder? Is eerder bestellen een optie? Hoeksma lacht. "Nee, je kunt het wel eerder bestellen, maar je krijgt het niet eerder als het er niet is. Dat is geen oplossing."
Maar volgens Dijk zou eerder bestellen zeker helpen. "Je hebt veel initiatieven die werken met subsidies die er dan ineens zijn. Dan zit er ook vaak een einddatum aan vast waarop de bomen geplant moeten zijn. Dat is soms nog lastiger dan particulieren waar ook al veel vraag is."

Alternatief

Een alternatief is volgens Hoeksma om tijdelijk over te gaan op inheemse soorten in plaats van autochtoon materiaal. "We moeten de komende tijd vooral kijken waar we planten", zegt Hoeksma.
Hoeksma zou tijdelijk buiten de bebouwde kom voor autochtone planten en bomen kiezen, binnen de bebouwde kom of op erven kunnen dan inheemse soorten geplant worden. "En dan zodra het weer kan in de volle breedte autochtoon."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.