Twijfels in Assen over haalbaarheid warmtenet in proeftuin Lariks

Proeftuin Lariks
Er zijn veel twijfels in de Asser politiek over een warmtenet met water uit de Vaart voor proefwijk Lariks © RTV Drenthe / Margriet Benak
Er moet nog heel wat water door de Vaart stromen, wil wethouder Karin Dekker van Assen de politieke handen op elkaar krijgen voor verder onderzoek naar een warmtenet in de gasloze proeftuin Lariks. Ze kreeg gisteravond een karrenvracht aan kritiek en vragen vanuit de raad, omdat ze 3 ton extra krediet wil om het proefproject voort te zetten.
Het is in principe rijkgeld, en geen geld uit de gemeentekas. Want Assen heeft in 2018 vanuit het Programma Aardgasvrije Wijken van het ministerie van Binnenlandse Zaken 4,6 miljoen euro gekregen om te experimenteren met 428 huizen in de wijk Lariks-West. Dat geld wordt in stappen beschikbaar gesteld. Maar 8 ton is daarvan al opgeslokt aan allerlei onderzoeksprojecten, managementkosten en communicatie in de buurt.

Al overschrijding

Om verder te kunnen met een reeks keukentafelgesprekken, meer communicatie en beter inzicht te krijgen in de exploitatiekosten via een marktconsultatie, heeft wethouder Dekker nog eens 3 ton nodig uit die rijkspot waar de raad over beslist. En dat geld is dringend nodig. Want het beschikbare krediet voor de proeftuin is in november al overschreden met 60.000 euro. Dit jaar is volgens Dekker nog nader onderzoek nodig, om uiteindelijk te kunnen beslissen tot een go or no-go. "Nu is het vooral sturen in de mist, in de loop van dit jaar willen we meer duidelijkheid."
Eind vorig jaar klopte de wethouder daarom al bij de gemeenteraad aan voor extra geld. Maar dat kreeg ze niet, omdat er eerst een voortgangsrapportage op tafel moest komen. De politiek wilde eerst wel eens zien hoe het eraan toegaat met de gasloze proeftuin, waar al het geld zoal aan besteed is, en hoe de bewoners erin staan om nog voor 2030 collectief op een warmtenet te moeten overstappen met verwarmd water uit de Vaart naar de huizen.

Twijfels over exploitatie

Die tussenrapportage ligt er, maar de uitkomst is allerminst bemoedigend. De meeste bewoners van Lariks-West lopen niet echt warm voor een warmtenet. Ze zijn afwachtend, sceptisch, en in het gunstigste geval positief-kritisch.
Ook veel partijen in de Asser raad hebben grote twijfels over de technische uitvoerbaarheid en financiële haalbaarheid. Daarom willen ze eerst meer cijfers zien. Want is de boel wel te exploiteren? En is het betaalbaar voor de bewoners, want die mogen er hoe dan ook niet meer geld aan kwijt zijn.
VVD'er Bert Homan spiegelde de rest gisteravond een desastreus scenario voor: hij voorzag met een warmtenet een exploitatietekort van 12,6 miljoen euro, over dertig jaar. "Als ik de berekeningen van de gemeente goed lees, is er straks een jaarlijks tekort van 422.000 euro. Inclusief investeringskosten en onderhoud. Dat is dus voor 400 huizen per jaar 1.000 euro tekort, en dat is wel heel erg veel", vindt Homan. De VVD eist voor de beslissende raad van volgende week eerst een duidelijke exploitatieberekening, wil de partij akkoord gaan met extra geld.

Sturen in de mist

'Sturen in de mist is een slecht signaal', zo noemt Assen Centraal, met voorman Albert Smit, het aardgasvrije proefproject. En dat risico wil hij niet nemen. "Het is nu in de Lariks vooral KWW, oftewel kieken wat 't wordt. Een groot deel van de bewoners staat in de twijfelstand, er is maar een klein deel die wat wil. Met deze opbrengst en ook het rekenresultaat kunnen we niet leven", aldus Smit.
Net als de VVD wil Assen Centraal eerst een betere technische berekening, en daarna pas verder kijken. Ook wil Smit niet dat de wijkbewoners een collectief warmtenet wordt opgedrongen. "Bewoners moeten er zelf in geloven, het moet niet van bovenaf opgelegd worden."
Lariks-West in Assen is één van de 27 landelijke proeftuinen waar geëxperimenteerd wordt met een gasloze warmtebron. De gemeente krijgt van het Rijk ruim 4,6 miljoen euro subsidie om 428 woningen aan de Beek en omliggende straten voor 2030 aardgasvrij te maken.
Als eerste is in 2019 een flat aan de Ellen met 28 appartementen gasloos gemaakt via all-electric. Maar dat systeem blijkt niet geschikt voor de rest van de huizen, die zijn te oud. De beste keuze is volgens de gemeente een collectief warmtenet.
De eerste werkzaamheden zijn gepland voor 2024. De bedoeling is om de huizen te verwarmen met opgewarmd water uit de Vaart. Dat wordt ondergronds opgeslagen en stroomt vervolgens op een temperatuur van 70 graden via het warmtenet de huizen binnen, 'waarmee het behaaglijk warm is', volgens de gemeente. In 2030 moet de proeftuin klaar zijn.

Liever isolatie en zonnecollectoren

Stadspartij PLOP, ChristenUnie, SP, CDA en 50PLUS, hebben ook zo hun twijfels over een collectief warmtenet, om de 400 huizen van het gas af te halen. Er is inmiddels veel tijd verstreken, al veel geld opgemaakt, burgers lopen niet warm, en wat blijft er straks over van de 4,6 miljoen euro aan experimenteergeld? "Ik heb er in elk geval geen warm gevoel bij", zei Clemens Otto van 50PLUS.
Zo wil de ChristenUnie het liefst dit jaar al besparende maatregelen in Lariks met zonnepanelen, isolatie en elektrisch koken. "En als het uiteindelijk niet lukt met het warmtenet, dan geef ik het geld liever daar aan uit, dan aan nog meer onderzoeksbureaus, en salarissen van projectmanagers", aldus Cor Staal (ChristenUnie).
Ook de SP ziet het rijksgeld liever besteed aan isolatie en collectieve aanschaf van zonnecollectoren voor de proefwijk met jaren zestig en zeventig huizen. Daar hebben bewoners veel sneller profijt van, vindt SP-fractievoorzitter Jannie Drenthe, dan het onderzoeken van een warmtenet.

'We moeten ervan leren'

De enige partijen die duidelijk maakten sowieso verder te willen met het warmtenet via aquathermie, en het extra krediet op tafel willen leggen, zijn GroenLinks, PvdA en D66. "Het heet niet voor niets proeftuin", aldus Hans Marskamp van GroenLinks. "De kosten gaan voor de baat. Het gaat om nieuwe technieken, die staan in de kinderschoenen en we moeten ervan leren."
Volgens wethouder Dekker gaan bewoners in de proefwijk Lariks hoe dan ook straks in elk geval niet méér betalen, als er straks toch een collectief warmtenet komt, of via aquathermie met water uit de Vaart. En als dat niet lukt, kan het mogelijk via geothermie met aardwarmte, met hitte uit de diepe bodem ergens bij Assen-Noord. "En het kan ook best zijn dat dit alleen lukt met financiële hulp vanuit Den Haag. Maar haalbaar en betaalbaar is nog altijd het doel van Assen", aldus Dekker.

'Energietransitie is niet gratis'

In elk geval steekt de gemeente er geen eigen gemeentelijk geld in. "Maar er is geen warmtenet dat qua exploitatie kostenneutraal gerealiseerd kan worden", aldus Dekker. "Geld gaat het zeker kosten, want de energietransitie is echt niet gratis."
Volgende week donderdag beslist de Asser raad definitief over het extra krediet van 3 ton dat nodig is om de aardgasvrije proeftuin voort te zetten.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.