Internetcriminelen doen zich voor als Drentse burgemeesters: 'Geloof me, ik heb nog nooit vastgebonden gezeten'

ANP-419563765
Burgemeester Marcel Thijsen van de gemeente Tynaarlo © ANP
Henk Middendorp, CDA-fractievoorzitter in de gemeente Tynaarlo, bedacht zich geen moment toen hij gistermiddag een mailtje kreeg uit naam van burgemeester Marcel Thijsen. "Hoi Henk, zou je alsjeblieft een minuutje kunnen vrijmaken om me te helpen bij het discreet voltooien van een taak", luidde de boodschap. Twee minuten later had Middendorp zijn reactie al teruggestuurd: "Hoi Marcel, uiteraard!"
Middendorp zal zich in de minuten die volgden ongetwijfeld hebben afgevraagd waar hij Thijsen mee zou moeten helpen, maar dat hij drie iTunes-cadeaubonnen ter waarde van honderd euro per stuk voor de burgemeester moest aanschaffen omdat die zelf vastgebonden zat, was waarschijnlijk niet bij de CDA-fractievoorzitter opgekomen. Dat was namelijk het antwoord dat weer vier minuten later in Middendorps mailbox plofte. "Ik had je liever gebeld, maar kan momenteel niet ontvangen of bellen. Laat me weten of je ze nu kunt kopen. Bedankt", was verder nog in het mailtje te lezen.
Mensen zullen wel gedacht hebben: die arme burgemeester heeft cadeaukaarten nodig
Marcel Thijsen - Burgemeester Tynaarlo
Op het moment dat Middendorp dacht dat hij de burgemeester van zijn gemeente de helpende hand bood, wist de hoofdpersoon zelf van niets. Dat veranderde toen Thijsen niet veel later talloze appjes en telefoontjes van fractie- en raadsleden kreeg over de situatie, want zij vertrouwden het niet. "En terecht", zegt Thijsen. "Niet in de laatste plaats omdat onze mailaccounts niet op gmail.com eindigen, maar op tynaarlo.nl." Hij liet direct een bericht op de website van de gemeente plaatsen met de mededeling dat er valse e-mails in omloop waren. "Het is knap vervelend. Mensen zullen wel gedacht hebben: die arme burgemeester heeft cadeaukaarten nodig."
220126_internetcriminaliteit
Iemand toetst wat in op het toetsenbord van een laptop © ANP

'Je schrikt wel even'

Blijkbaar hadden internetcriminelen gisteren meer namen van Drentse burgemeesters op hun boodschappenlijstje staan, want er was niet alleen een vals mailadres aangemaakt onder de naam van Marcel Thijsen. Ook zijn collega-burgemeesters Anno Wietze Hiemstra (Aa en Hunze) en Klaas Smid (Noordenveld) hadden gistermiddag met hetzelfde fenomeen te maken. Toen Drentse burgemeesters onderling contact met elkaar zochten, bleek dat nog meer burgemeesters in Drenthe hetzelfde verhaal konden vertellen. "College- en raadsleden stuurden screenshots en vroegen me of ik deze mailtjes gestuurd had", zegt Hiemstra. "Dan schrik je wel even."
Aan het taalgebruik in het mailtje zag Hiemstra al snel dat het vermoedelijk om een vorm van internetoplichting ging. "Maar als je net even druk bezig bent en niet oplet, dan kan het zomaar misgaan." In alle bekende gevallen werd eerst gevraagd of fractie- en raadsleden een minuutje vrij konden maken, en als daarop bevestigend werd geantwoord, volgde het verzoek om de iTunes-cadeaubonnen te kopen. Ook Hiemstra kon er wel om lachen. "Ik heb zelf geen iTunes-account, dat kan ik wel verklappen."
Anno Wietze Hiemstra
Burgemeester Anno Wietze Hiemstra van de gemeente Aa en Hunze © RTVDrenthe/Jeroen Willems

Digitale gijzeling in Overijssel

Klaas Smid, burgemeester van Noordenveld, schakelde onmiddelijk de ict-afdeling in toen hij op de mailtjes geattendeerd werd. Hij is opgelucht dat de mailtjes - voor zover hij kon achterhalen - alleen aan betrokkenen van zijn gemeente zijn verstuurd. "Ik ben toch wel alert als het op cybercriminaliteit aankomt", zegt Smid. Hij moest naar eigen zeggen meteen denken aan de situatie van de Overijsselse gemeente Hof van Twente, die in 2020 digitaal gegijzeld werd, waarna internetcriminelen 750.000 euro losgeld vroegen. "Maar ict kon mij snel vertellen dat de schade in dit geval meeviel. Gelukkig maar, want hier word je zo vaak voor gewaarschuwd."
Ik vrees dat deze vorm van oplichting niet te voorkomen is
Anno Wietze Hiemstra - Burgemeester Aa en Hunze
Hiemstra vermoedt dat de internetcriminelen allemaal op dezelfde manier te werk zijn gegaan. "Ze hebben gemeentelijke websites afgestruind, gekeken wie de burgemeesters zijn, op die naam een mailadres van Gmail aangemaakt en vervolgens zijn ze alle openbare mailadressen op de gemeentelijke website bijlangs gegaan", zegt de burgemeester van Aa en Hunze. Volgens hem is geen moment overwogen om die mailadressen dan maar van de gemeentelijke website af te halen. Hiemstra: "Wij willen dat onze gemeente bereikbaar is en raadsleden moeten mailtjes kunnen ontvangen. Je kunt alleen maar heel adequaat proberen te zijn. Ik vrees dat deze vorm van oplichting niet te voorkomen is."
Klaas Smid
Klaas Smid, burgemeester van de gemeente Noordenveld © rtv drenthe

Alert blijven

Zowel Thijsen, Hiemstra als Smid maken deze vorm van internetoplichting kenbaar bij de politie, zo laten ze weten. Verder roepen de burgemeesters op om alert te blijven op de vele vormen van internetoplichting, die steeds slinkser lijken te worden. En mocht er toch weer een mailtje binnenkomen waarin staat dat burgemeester Thijsen van Tynaarlo is vastgebonden, dan kan dat meteen verwijderd worden, zo adviseert Thijsen zelf: "Geloof me, ik heb in mijn hele leven nog nooit vastgebonden gezeten."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.