Provinciale Staten maken zich sterk voor behoud kinderhartchirurgie

Provinciale Staten namen een motie aan die door alle gedeputeerden en de commissaris van de koning wordt toegejuicht.

CDA-fractievoorzitter Bart van Dekken vindt het schrappen van de kinderhartchirurgie in het UMCG nadelig voor (toekomstige) patiënten en hun naasten in Noord-Nederland. "Een onaanvaardbare verslechtering van zorg voor zeer kwetsbare jonge patiënten", zegt hij. "Behoud van een goede infrastructuur op het gebied van de ziekenhuiszorg in Noord-Nederland is noodzakelijk. Noord-Nederland wordt onevenredig zwaar getroffen bij het verder afschalen van dit soort cruciale ziekenhuiszorg. Dit moet en kan zo niet."

Fractievoorzitter Bernadette van den Berg van de ChristenUnie weet wat gebeurt als de kinderhartchirurgie uit het UMCG verdwijnt: de rest van de kinderzorg gaat ook lijden onder het weghalen van kindercardiologie. Een petitie tegen de sluiting is inmiddels 260.000 keer ondertekend. PvdA-Statenlid Jannie Roggen vindt het droevig dat die motie nodig is.

Haar CDA-collega Van Dekken hekelt de centralisatie in het Westen. "Alle commissarissen van de koning in het Noorden moeten alles op alles zetten om de sluiting van Groningen te voorkomen", zegt hij. Commissaris van de koning Jetta Klijnsma en gedeputeerde Hans Kuipers zegden dat ook toe. Kuipers: "We zullen er alles aan doen dit besluit terug te draaien."

Van Dekken: "De criteria die aan de basis van het besluit van de minister van Volksgezondheid liggen kloppen niet. Als je het ministerie daarnaar vraagt, geven ze onvoldoende thuis."

Tot nu vindt dit soort operaties plaats in Groningen, Rotterdam, Leiden en Utrecht. Concentratie is volgens minister Kuipers nodig om twee redenen: Eén: slechts een dozijn chirurgen heeft het specialisme van de kinderhartchirurgie goed in de vingers. Dat is te weinig voor vier umc's.

Twee: deze selecte groep artsen kan de vereiste vaardigheden alleen behouden en zo mogelijk verbeteren als ze voldoende operaties verrichten.

Jaarlijks worden in ons land ongeveer 180 pasgeboren kinderen aan een hartafwijking geopereerd. Rekenkundig is dat aantal genoeg voor drie umc's. Ook als je uitgaat van een minimum van zestig operaties per jaar.

Maar het aantal kinderen met een aangeboren hartafwijking is niet gelijk verdeeld over het land. In de Randstad wonen meer mensen, dus zijn er ook meer patiënten met een (zeldzame) aangeboren hartafwijking. In de praktijk is daardoor het aantal van 180 pasgeboren hartpatiëntjes, die moeten worden geopereerd, te weinig voor drie umc's, constateert onder meer de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Daarom adviseert de IGJ in november 2021 het ministerie niet drie, maar slechts twee umc's aan te wijzen, die in de toekomst nog patiënten met een aangeboren hartafwijking mogen opereren. Dit advies wordt enkele weken later onderschreven door minister Hugo de Jonge en is inmiddels op zijn beurt overgenomen door zijn opvolger Ernst Kuipers.

Zoals bekend kiest Kuipers voor Rotterdam en Utrecht, en niet voor Groningen. Ook Leiden valt af. Of naast de ongelijke spreiding van patiënten over het land ook de lage 'productie' van het UMCG een rol speelt, blijft in het midden.

In elk geval blijkt uit cijfers van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT) dat van de vier umc's, die momenteel nog kinderhartchirurgie in huis hebben, het UMCG het kleinste aantal hartoperaties bij pasgeboren kinderen uitvoert. Over de periode 2016-2020 waren dat er gemiddeld 36 per jaar.

Het Erasmus MC komt op bijna het dubbele aantal met een gemiddelde van ruim 62 operaties per jaar. Utrecht (45) en Leiden (59) zitten ertussenin.

Bovendien scoort het UMCG beduidend slechter als het gaat om de sterftecijfers in de categorie pasgeborenen, in vergelijking met de drie andere umc's. Over de periode 2016-2020 bedraagt het gemiddelde sterftepercentage meer dan 8 procent, aanmerkelijk hoger dan bij de andere drie umc's.

Als verdediging voert het UMCG aan dat deze negatieve score te wijten is aan een uitschieter in 2020, het gevolg van een samenloop van omstandigheden. En 2021 was voor het ziekenhuis juist een positieve uitschieter met nul sterfgevallen onder pasgeboren patiëntjes met een hartafwijking.

De cijfers van de andere umc's van 2020 en 2021 zijn nog niet bekendgemaakt. Bovendien stelt het UMCG dat andere kinderhartcentra ten onrechte eenvoudiger operaties meetellen, waardoor hun sterftecijfers gunstiger lijken dan ze zijn.

Het pijnlijke is dat de andere ziekenhuizen schermen met cijfers van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie die voor Groningen minder gunstig uit zouden vallen. Die resultaten gingen ook over de jaren dat de Utrechtse artsen in Groningen werkten. Dat geldt al helemaal voor het hogere sterftecijfer in 2020 dat een rol speelt in de discussie.

Los van de criteria waarlangs de minister besloot om de kinderhartchirurgie in Groningen te sluiten, is het moddergooien tussen de academische ziekenhuizen die deze hoogwaardige zorg leveren volop losgebarsten. Artsen en bestuurders in Rotterdam en Utrecht beweren dat alleen in hún universiteitsziekenhuizen echte topkwaliteit zorg wordt geleverd.

Het UMC Utrecht stelt zelfs op zijn website dat het vanaf 2016 het UMCG te hulp is geschoten met kinderhartchirurgie omdat het in Groningen niet goed ging. Dat is tegen het zere been van de Groninger kinderhartchirurgen die zeggen dat er een paar jaar een gelijkwaardige samenwerking was.