Zoek het uit! - Wat is dat voor huisje achter het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen?

20 februari 2019, 12:15 • 3 minuten leestijd

Wat is dat kleine huisje achter het Wilhelmina Ziekenhuis? (Rechten: Anita Ploeg)

Wie door de Beilerstraat in Assen loopt, achter het Wilhelmina Ziekenhuis langs, kan de historie van de plek bijna voelen. Aan de ene kant van de straat staat een schattig wit huisje uit 1789, een oude duiventil, en aan de andere kant een klein wit huisje met luikjes voor de ramen en een rieten koepelvormig dak.

Dat huisje achter het WZA wordt ook wel 'het theehuisje' genoemd, en Anita Ploeg uit Assen vraagt zich af waarom dat zo is. Ze stuurde haar vraag in naar

Zoek het uit!

Het theehuisje dateert, net als het witte huisje aan de overkant van de straat, uit 1813. Het jaartal op dat huisje geeft dus niet de bouwdatum weer, maar het jaartal van de stichting van landgoed De Eerste Steen. Het huisje is een rijksmonument. Dat geldt ook voor de duiventil uit 1838 in het naastgelegen weiland.

Stadsgids Bernd Otter: "Dan is er ook nog de bakstenen toegang tot De Eerste Steen, die leidt naar de boswachterswoning met een brandtorentje, en de toegang met de vermelding Port Natal. Die boswachterswoning wordt in de archieven ook wel zomerhuis genoemd. En daarmee is het waarschijnlijk dat het theekoepeltje met tuin een soort overtuin was voor dat huis. Je zou er namelijk een groot landhuis verwachten als Overcingel, maar dat heeft er nooit gestaan. Wel een veel bescheidener huis, waarvan we nu aannemen dat het voor personeel is gebouwd."

In feite hoorde het theekoepeltje bij twee landgoederen: De Eerste Steen aan de kant van het Asserbos en Port Natal aan de zuidkant daarvan. Otter: "De Eerste Steen heet zo omdat de eerste mijlpaal van de weg naar Beilen daar stond." Deze is vrij recent weer uitgegraven.

"Het was Jan Haak Oosting, die een flink stuk van het bos kon pachten. Hij was in de achttiende eeuw belastingontvanger in Assen en woonde in het ontvangershuis aan de Brink. Zijn zoon Hendrik Jan schopte het tot burgemeester en bewoner van het prestigieuze witte huis aan de Vaart NZ." Die breidde het landgoed flink uit aan de kant van de spoorlijn, die er toen nog niet was, en waar nu het ziekenhuis en GGZ Drenthe te vinden zijn.

Otter: "Zijn schoonzoon Cornelis Hiddingh was in diezelfde periode verantwoordelijk voor de stichting van landgoed Port Natal, ofwel 'Haven van Nieuw Leven'. Sommigen denken dat de naam iets van doen heeft met Zuid-Afrika, omdat Hiddingh daar is geboren, maar dat is niet zeker."

"Wel is zeker dat het koepeltje regelmatig gebruikt werd door de eigenaren en andere notabelen en dat elke fatsoenlijke wandelaar dat ook mocht. Niet dat er alleen maar thee werd gedronken, want er zijn ook verhalen bekend dat de wijn er rijkelijk vloeide en dat er zelfs eens borden op elkaars hoofd zijn stuk geslagen!"

De Eerste Steen ging later Dennenoord heten, omdat Hendrik Jan Oosting er heel veel dennen plantte. In 1879 zijn beide landgoederen samengevoegd onder de naam Port Natal. De aanleg van de spoorlijn in 1870 had het toen al flink ingeperkt.

Stadsgids Otter: "Toen het geheel verkocht werd voor de bouw van sanatorium Port Natal is een heel pakket aan eisen geformuleerd waardoor we, ondanks de bouw van eerst inrichting Port Natal en later het WZA, nu nog kunnen herkennen dat er ooit een landgoed was met statige lanen en - zo wil het verhaal - een tuin naar ontwerp van de beroemde tuinarchitect Lucas Roodbaard."

Heb je zelf een vraag waarvan je denkt: 'Zoek het uit!'? Stuur 'm in en wie weet gaan wij binnenkort op zoek naar het antwoord.