Indiëveteraan noemt rapport over structureel geweld 'pijnlijk'

Jans Katerbarg en Gert Achterhof (r)
Jans Katerbarg en Gert Achterhof (r) © RTV Drenthe
"Ik vind het heel pijnlijk. De laatste nachten heb ik niet of nauwelijks geslapen." De dagen na het onderzoek over het militaire optreden in voormalig Nederlands-Indië tussen 1945 en 1950 zijn zwaar geweest voor Gert Achterhof uit Emmen. Volgens onderzoekers was er sprake van structureel excessief geweld en keurde politiek Den Haag dat stilzwijgend goed. "Ja, er zijn excessen geweest maar structureel is dat niet geweest."
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werden Achterhof en duizenden andere Nederlandse militairen naar Nederlands-Indië gestuurd. De Indonesiërs hadden onder leiding van Soekarno de onafhankelijkheid uitgeroepen en de militairen moesten dit zien te voorkomen. De 92-jarige Indiëveteraan werkte op de afdeling transport. Volgens Achterhof verkeerden de Nederlanders in zware omstandigheden. "Alles was slecht. De salariëring, we liepen in tweedehands kleding. Zo droeg ik een gestoomd kostuum van een Canadees of een Engelsman. Er is ons onrecht aangedaan."
"Het onderzoek heeft uitgewezen dat het overgrote deel van de verantwoordelijken aan Nederlandse kant - politici, officieren, ambtenaren, rechters en andere betrokkenen - wel degelijk kennis had of kon hebben van het stelselmatig gebruik van extreem geweld", schrijven de onderzoekers. "Op alle niveaus was er bereidheid de geschreven en ongeschreven rechtsregels en het eigen rechtsgevoel opzij te zetten."
Tekst gaat verder onder de video:
Indiëveteraan noemt rapport over structureel geweld 'pijnlijk'

'Goede betrekkingen'

Achterhof heeft naar eigen zeggen geen buitensporige acties meegemaakt. "Dat lag er echt aan tot welk onderdeel je behoorde. Wij zorgden voor de aan- en afvoer van militairen. Wij hebben als leger goed gefunctioneerd en hadden goede betrekkingen met de Indonesische bevolking. Natuurlijk is er weleens iets gebeurd, maar niet excessief. Je draagt het altijd met je mee. Je praat er niet over en probeert het te verbergen, maar nu moest ik wel."
Het onderzoek stemt Achterhof dan ook droevig. Tijdens de periode 1945-50 sneuvelden zo'n 6.300 Nederlandse militairen. "Als wij niet werden aangevallen, dan deden we ook niets. En als je door de Indonesische militairen werd gepakt, dat was niet best. Ook aan die zijde werden er gruwelijke dingen gedaan."

'Nooit buiten Drenthe geweest'

Jans Katerbarg is de zoon van de voormalig Indië-veteraan Jans Katerbarg. "Ik kan mij voorstellen dat dit nieuws hard binnenkomt bij de veteranen. Mijn vader leeft niet meer en ik ben er zelf nooit geweest, dus ik ga het niet verdedigen." Katerbarg senior zat tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken in Zwinderen en moest na de oorlog richting Indonesië. "Mijn vader was nog nooit buiten Drenthe geweest, je wist niet waar je terecht kwam. Er was geen krant, geen radio of televisie of internet. Hij zou na drie maanden worden afgelost, maar heeft er vier jaar gezeten. Dat heeft hij zijn hele leven met zich meegedragen."
Over het extreme geweld of andere verhalen uit die tijd hoorde Jans Katerbarg junior niets. "Mijn vader is een Drent en een Indië-veteraan, die praten niet zoveel uit zichzelf. Dus ik hoorde daar niets over. Ik heb wel foto's gezien uit die tijd. Hij was echt nog een jongen." Premier Mark Rutte heeft inmiddels excuses aangeboden voor het geweld. "Ik vind het ook goed dat hij heeft aangegeven dat de fout niet bij de individuele militairen ligt, maar bij de regering."

Herdenking

Achterhof is voorzitter van de Stichting Monument Gesneuvelde Indië Militairen 1945-1962. Op 18 mei tijdens de jaarlijkse herdenking worden de dertig militairen uit Zuidoost-Drenthe herdacht, die in die periode in Indonesië zijn gesneuveld. "Door de jaren zijn er familieleden overleden, waardoor ik niet meer alle adressen heb van de nabestaanden", zegt Achterhof, die de families graag wil uitnodigen voor de herdenking. "Ze kunnen contact met mij opnemen via de e-mail: gert.achterhof@tele2.nl."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.