Lokale partijen in Drenthe: relatief schaars, maar wel invloedrijk

verkiezingsbord
De lokale partij Wakker Emmen bedankt de kiezers bij een eerdere verkiezing © Sake Elzinga
Bij de gemeenteraadsverkiezingen staan er op vrijwel elke kieslijst wel één of meerdere lokale partijen. In veel provincies nemen deze partijen in aantal toe en krijgen ze een flink deel van de stemmen. Ook in Drenthe zijn er verschillende succesverhalen, maar toch heeft onze provincie naar verhouding het minst te kiezen als het om lokale partijen gaat.
Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 boekten de lokale partijen meer winst dan ooit. Het gevolg: in ruim driekwart van alle gemeenten kwam een lokale partij in het bestuur. Dat is ook een vertrouwd beeld in Drenthe. Zo zit bijvoorbeeld BBC2014 in Coevorden in de coalitie en regeert Combinatie Gemeentebelangen mee in Aa en Hunze. In Westerveld kwamen na de verkiezingen zelfs drie lokale partijen gezamenlijk tot een coalitieakkoord, al hield dat uiteindelijk geen stand.
Aan stemmen dus geen gebrek voor de lokale partijen in Drenthe, maar toch is het aanbod relatief schaars. In onze provincie is bij de komende gemeenteraadsverkiezingen een kwart van de kieslijsten van lokale komaf. Dat is 14 procent onder het landelijk gemiddelde, blijkt uit een analyse van ANP/LocalFocus van de kieslijsten van 2010, 2014, 2018 en 2022. De grote vraag: hoe valt dat verschil te verklaren?

Vaak gedoe

Douwe Oosterveen, onder meer voormalig raadslid en voormalig fractievoorzitter van Gemeentebelangen De Wolden, ziet een verklaring in de ontstaansgeschiedenis van de meeste lokale partijen in onze provincie. "In Drenthe zijn deze partijen opgericht met een duidelijke lokale gedachte. Elders in het land is er vaak gedoe. Veel lokale partijen ontstaan daar als een afsplitsing van een andere partij. Het persoonlijk belang wordt dan belangrijker gevonden dan het partijbelang."
220307_Oosterveen
Douwe Oosterveen © Drents Parlement
"In Drenthe hebben de lokale partijen echt een gele kleur", stelt Oosterveen vast. "In veel andere provincies is dat niet het geval. Dan zijn ze bijvoorbeeld geel met rood, als het een afsplitsing is van de PvdA. Of geel met groen, als ze van het CDA afkomstig zijn. De lokale partijen in Drenthe zijn doorgaans stabiel en hebben zich over een langere periode bewezen. Er zitten capabele mensen bij en ze kunnen net zo goed besturen als traditionele partijen. Ze zijn stevig verankerd in de Drentse politiek."
Oosterveen komt oorspronkelijk uit Zwolle en heeft Drenthe naar eigen zeggen 'moeten leren kennen'. "Het is een sociale provincie en de Drent is over het algemeen gemoedelijk en oplossingsgericht. Je kan ook in Drenthe best van mening verschillen, maar toch wordt er daarna naar een oplossing gezocht waarin iedereen zich kan vinden. Een verklaring voor het succes van de lokale partijen ligt dus in de Drentse aard. Ze slagen er hier veel beter in om alle kikkers in de kruiwagen te houden."

Enige én grootste

In Hoogeveen ligt het aandeel van lokale partijen deze verkiezing veruit het laagst. Van de tien opties op het stembiljet zijn er negen landelijk. Het in 1978 opgerichte Gemeentebelangen Hoogeveen e.o. is de enige lokale partij en op dit moment ook de grootste. Bij de vorige verkiezingen werd het CDA, vrijwel zonder uitzondering de grootste partij in Hoogeveen, van de troon gestoten. Daarna werd een coalitie gevormd met datzelfde CDA en ChristenUnie.
gemeenteraad hoogeveen
De gemeenteraad van Hoogeveen in gesprek over de begroting © RTV Drenthe
"We zijn geleidelijk opgeklommen", legt fractievoorzitter Hilma Hooijer-Everts het succes van Gemeentebelangen Hoogeveen e.o. uit. De partij had tot aan de verkiezingen van 1994 steeds één zetel. Daarna werd de weg omhoog ingezet met als hoogtepunt de huidige 8 zetels. "We hebben jaren in de oppositie gezeten. Dan kun je een scherp profiel opstellen en van je afbijten", aldus Hooijer-Everts. "Op een gegeven moment waren we klaar voor een andere rol. En dat bevalt de kiezer blijkbaar ook goed."

Onrustig

Toch was het de afgelopen periode allerminst pais en vree binnen de partij. Meerdere wethouders en de voorzitter stapten op en uiteindelijk klapte ook de coalitie uit elkaar. Sindsdien is er een zakencollege, dat samen met burgemeester Karel Loohuis de gemeente bestuurt. "Het is onrustig geweest en wellicht worden we daarop afgerekend, maar toch hoor ik uit onze achterban tevreden geluiden", vertelt Hooijer-Everts.
De onrust heeft ook niet gezorgd voor de komst van een tweede lokale partij in Hoogeveen. "Die ruimte is er natuurlijk, maar ik heb daar nooit iets over gehoord. En waarom zou het ook nodig zijn? Hoogeveen heeft al een goede lokale partij die dicht bij de mensen staat", zegt Hooijer-Everts. "Onze mensen zijn aanwezig in de dorpen en dus heel benaderbaar. En in tegenstelling tot de andere partijen in Hoogeveen hoeven wij ons niet te houden aan landelijke richtlijnen. We kijken naar wat nodig is voor onze gemeente."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.