Biografie oud-CdK Tichelaar gepresenteerd: 'Brand is pas erg'
7 maart 2019, 16:15 • 7 minuten leestijd
“Brand is pas erg”, zegt oud-Commissaris van de Koning van Drenthe Jacques Tichelaar. Hij doelt op de hevige brand die een jaar geleden zijn woonboerderij in De Schiphorst in de as legde. "En niet de politiek en wat me de laatste maanden als CdK is gebeurd."
Daarmee relativeert hij meteen zijn 43-jarige politiek-bestuurlijke loopbaan, waarover vanmiddag zijn biografie
Slagkracht
is verschenen. Het eerste exemplaar was voor oud-PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem.
Voor de Fries en PvdA’er Jacques Tichelaar (66) was het een loopbaan met successen. Maar ook eentje met de nodige stekeligheden en scherpe randjes. En over zo’n randje struikelde hij twee jaar geleden als commissaris van Drenthe.
Karakter zat ‘m tegen
In de biografie Slagkracht, Het verhaal van Jacques Tichelaar, wordt duidelijk dat zijn eigen karakter z’n ondergang werd in Drenthe als CdK. ‘Hartelijk, volks, direct en emotioneel’, is de eerste omschrijving in Slagkracht van zijn karakter. Maar ‘tegelijkertijd opvliegend en bulderend’ als de zaken niet lopen zoals hij wil. Tichelaar is een doorpakker.
Brand vele malen ingrijpender
Maar of het erg was dat hij toen voortijdig weg moest als bestuurder, omdat de gunfactor kennelijk op was bij de Drentse politiek? “Nee!”, zegt hij resoluut, twee jaar na dato. "Brand is erger. Dat is gewoon zo. Dat is vele malen ingrijpender dan alles waarvan men in de politiek denkt wat belangrijk is."
"Dan leer je wel even de les dat dat helemaal niet belangrijk is. Je leert dan te waarderen wat je echt moet waarderen. Je gezondheid, je welzijn, je thuis als veilige haven. En plotseling, in een paar uurtjes, is alles weg. Dat is pas ingrijpend. Dus als je vraagt hoe is het? Heel goed, we wonen weer in de boerderij en dat is het allerbelangrijkste", vertelt Tichelaar, voorafgaand aan de presentatie.
Geen pikante ontboezemingen
Pikante ontboezemingen of grote onthullingen rond Drentse precaire dossiers staan er niet in Slagkracht. Of het moet al zijn dat hij achteraf nog altijd veel spijt heeft dat hij ooit fractievoorzitter werd van de PvdA-Kamerfractie, nadat hij als 'toponderhandelaar' bij de kabinetsformatie was betrokken. Ingeklemd zitten tussen zijn lastige PvdA-fractie en het regeerakkoord van CDA en PvdA, waaraan hij flink mee gesleuteld had, knelde. En het benauwde hem. "Ja, dat was een misser." Ernstige hartproblemen waren het gevolg en hij was al vervangen voordat hij er erg in had.
Dat ik 'ja' zei tegen het fractievoorzitterschap van de PvdA in de Tweede Kamer, dat was een misser
Tot tien tellen, en ook weer niet
Z’n beste eigenschap is tot tien tellen, zo zei hij ooit zelf in een PvdA-blad, aldus Slagkracht. Om er direct aan toe te voegen "dat hij niet altijd tot tien telt", en dat is meteen zijn slechtste eigenschap.
“Soms borrelt het in hem op en dan moet het eruit. Hard en direct. Zijn emoties liggen te dicht onder het oppervlak”, constateert journaliste Birte Schohaus, de schrijfster van Slagkracht.
Zij werkte anderhalf jaar aan de biografie over Jacques Tichelaar, in opdracht van Koninklijke Uitgeverij Van Gorcum uit Assen, die het boek uitgeeft. Ze sprak urenlang met hem over zijn drijfveren, zijn werk en zijn karaktertrekken. Maar ook sprak ze met andere betrokkenen uit het politiek-bestuurlijke veld en maakte een portret van dik tweehonderd pagina’s.
Zij werkte anderhalf jaar aan de biografie over Jacques Tichelaar, in opdracht van Koninklijke Uitgeverij Van Gorcum uit Assen, die het boek uitgeeft. Ze sprak urenlang met hem over zijn drijfveren, zijn werk en zijn karaktertrekken. Maar ook sprak ze met andere betrokkenen uit het politiek-bestuurlijke veld en maakte een portret van dik tweehonderd pagina’s.
De aftocht
Op 1 maart 2017 blies Tichelaar, als gevolg van ‘het Huize Tetrode-incident’, de aftocht. Als slachtoffer van zijn eigen slagkracht. Hij vloog die dag in de provinciale arena emotioneel gierend uit de bocht en belandde snoeihard in de grindbak, met geen andere uitweg dan die avond de laatste rit met de dienstauto naar huis.
En zo zat de rit er vroegtijdig op na ruim acht jaar Drenthe. De gunfactor bij de provinciale politiek was weg. Hij was te boos geworden, te zeer uit zijn slof geschoten. Al leek hij eerst weg te komen met dat Tetrode-akkefietje, omdat hij eerst door het stof ging en beterschap had beloofd.
Spijt?
Of dat nu hét moment is waarvan hij het meeste spijt heeft? “Nee, waarom? ik werd terecht boos. Ik laat me geen zaken aanleunen waar ik niets mee te maken heb”, zegt hij nu, twee jaar na dato. “Waar ik spijt van heb, is dat ik de naam van mijn schoonzus als eerste heb genoemd voor die herinrichtingsklus in Huize Tetrode”, vertelt hij ook in Slagkracht. “Dat had ik nooit moeten doen.”
In botsing
Dat voorval uit 2015, wat zijn val later inluidt doordat de zaak in 2017 onthuld wordt door de Volkskrant en Dagblad van het Noorden na een WOB-verzoek, kenmerkt zijn karakter. En dat botst op dat moment met zijn functie. Zijn daadkracht, eigengereidheid en zijn ongeduld en woede over het gebrek aan doortastendheid bij anderen, die karaktereigenschappen doen hem de das om.
Ik laat me door niemand feiten aansmeren
Dat weet de oud-CdK zelf ook maar al te goed. “Ja, dan gaat het mis. Er was toen al tien maanden geklungeld met belastinggeld, gewoon dus over de schutting gekieperd. Die ontvangstzaal in Huize Tetrode moest opgeknapt. Als ik alleen het tweede bedrijf had genoemd, en niet als eerste mijn schoonzus, was er niks aan de hand geweest." Dat hij in de beslissende Statenvergadering over zijn lot, vijf dagen later, ook nog 'allerlei feiten aangesmeerd kreeg', dat liet hij zich niet gebeuren.
Rode lap op stier
Tichelaar kreeg alle hoofdpijndossiers toen, in die bewuste Statenvergadering, op zijn dak van enkele oppositiepartijen. Voorbeelden zijn het plotselinge vertrek van PvdA-gedeputeerde Ard van der Tuuk, het miljoenendebacle bij de WMD, de slepende Eurochampaffaire en de Marple-Gate. “Dat werkt als een rode lap op een stier, weer telt hij niet tot tien”, is de beschrijving in de biografie. “Tichelaar schiet uit zijn slof, slaat op het spreekgestoelte. Hij raast door en bezegelt daarmee zijn lot.”
Of hij toen niet beter even tot tien had kunnen tellen? "Nee, echt niet. Ik laat me door niemand feiten aansmeren. Dat ik dan te bozig reageer en in die functie zo niet verder kan volgens de Staten, dan moet je stoppen. Dan is er geen basis meer om samen te werken."
Eurochamp
Alle Drentse hoofdpijndossiers komen logischerwijs ook langs in Slagkracht. Een paar lopen nog altijd. Zoals het WMD-miljoenendebacle en het langst slepende dossier; de affaire Eurochamp en het lek van het frauderapport dat nooit boven water is gekomen.
Daar viel hij in Drenthe als nieuwe Commissaris in 2009 middenin, de veenbrand rond het Eurochampdossier. Tichelaar wilde die voor altijd en eeuwig blussen, want de politieke verhoudingen in Drenthe waren daardoor zwaar verziekt. Het lukte hem niet, want nu nog laait de veenbrand keer op keer weer op door de niet loslatende ex-journalist Gerard de Kleine.
De Emmenaar verloor zijn baan bij het Dagblad van het Noorden door de affaire Eurochamp. De Kleine stelt dat hij slachtoffer is van niet nagekomen beloftes van de provincie in de zoektocht naar 'het lek van Eurochamp'. Hij voert nog steeds rechtszaken. In Slagkracht staat over Eurochamp: "Hoe graag Tichelaar ook zijn ambtsperiode af had willen maken, hij is er niet rouwig om dat hij van dit hoofdpijndossier verlost is."
Hoe graag Tichelaar ook zijn ambtsperiode af had willen maken, hij is er niet rouwig om dat hij van het hoofdpijndossier Eurochamp verlost is
Blijf jezelf!
Wat hij nu trouwens doet? “Ik heb onlangs een brief gekregen dat ik recht heb op AOW en op pensioen. En ik vind het geweldig! Het is klaar, na 43 jaar”, lacht hij. En over het doen van bemiddelingsklussen, wat hij veel vaker deed, praat hij niet. “Daar zeg ik nooit iets over, maar goed dat is wel leuk. Ik doe het ook alleen als ik het leuk vind.”
Een wijze les geven met zijn boek, daar waagt Jacques Tichelaar zich niet aan. “Daar is het verhaal ook niet voor bedoeld. Het geeft een beeld van 43 jaar werken in het openbaar bestuur. Maar mijn devies zal zijn: ‘blijf jezelf’. En soms past dat, maar soms ook niet.”
