Dienstplicht in Nederland, hoe zat dat ook alweer?

Mannen in Oekraïne tussen de 18 en de 60 jaar mogen het land niet uit, ze moeten blijven om hun land te verdedigen. Dienstplicht. Reden voor een aantal mensen om zich eens achter de oren te krabben en zich af te vragen: 'hoe zat het ook al weer met de dienstplicht in Nederland?'. Bij Zoek het uit! kwam deze vraag een aantal keren binnen.

Defensie herkent het beeld dat er plotseling veel vragen worden gesteld over de dienstplicht: "We krijgen veel vragen van jongeren, vooral via sociale media. Maar mensen hoeven zich daarover geen zorgen te maken."

De dienstplicht in Nederland is niet afgeschaft, maar de opkomstplicht is sinds 1997 wel uitgesteld, laat een woordvoerder weten. "Nederland is van mening dat binnen de NAVO een beroepsleger voor Nederland voldoende is. Mocht de regering toch besluiten dat dat moet worden uitgebreid, dan gaan daar nog jaren overheen. De wet moet worden aangepast, materiaal aangevuld, uitrusting moet worden besteld, er moeten kazernes worden bijgebouwd om voldoende ruimte te hebben voor al die extra mensen. Men wordt nu niet opgeroepen en hoeft daar niet ongerust over te zijn."

Wel een dienstplicht dus, maar geen opkomstplicht. Wat betekent dat nou eigenlijk? De opkomstplicht kun je het beste zien als het daadwerkelijk oproepen van dienstplichtigen. Wie 17 jaar wordt krijgt een brief op de mat over de inschrijving voor de dienstplicht. Maar in de praktijk, omdat de opkomstplicht is uitgesteld, hoeven de 17-jarigen daar niets mee te doen. Sinds januari 2020 geldt de dienstplicht ook voor vrouwen. Meisjes die 17 jaar worden krijgen, net als de jongens, ook een brief over de dienstplicht.

Alleen in heel uitzonderlijke situaties kunnen de regering en het parlement besluiten om de opkomstplicht weer te activeren. Dat zou jaren van voorbereiding vragen, zoals de woordvoerder al liet weten.

In het voorjaar 2008 waren er geluiden, onder andere binnen de VVD en in de krijgsmacht zelf, die wilden onderzoeken of de opkomstplicht weer zou moeten worden ingevoerd vanwege de zware belasting op het beroepsleger door de vele uitzendingen naar conflictgebieden.

In 2016 stelde het CDA voor de opkomstplicht opnieuw in te voeren, te beginnen met jeugdige vandalen en andere 'raddraaiers', en later alle jongeren.

Ter vervanging van de militaire dienstplicht maken met name de ChristenUnie en het CDA zich sterk voor de invoering van een maatschappelijke dienstplicht, die voor alle schoolverlaters zou moeten gelden. Jongeren zouden daarbij een poosje werk verrichten bij een maatschappelijke instelling of project, of bij Defensie. Oud-CDA-leider Sybrand Buma stelt dat een dergelijke dienstplicht een 'disciplinerende werking' heeft en de 'gedeelde identiteit' versterkt. In het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III is een 'maatschappelijke diensttijd' opgenomen, die echter vrijwillig is.

Sinds Poetins troepen Oekraïne zijn binnengetrokken, neemt de belangstelling voor een baan als militair toe. Gemiddeld ligt het aantal sollicitaties bij Defensie rond de 350 per week, nu waren het er 736.

De interesse gaat vooral uit naar functies bij de commando's, de infanterie en de marechaussee. Ook willen meer mensen zich aanmelden als reservist.

Heb jij ook een vraag? Stuur deze dan in!