Financiële zorgen bij Drentse Rekenkamers: 'Geen geld voor goed onderzoek'

Financiële zorgen bij Drentse rekenkamers: 'Geen geld voor goed onderzoek'
Een rekenkamerrapport met eurocenten © Bram Koster / RTV Drenthe
Meer dan de helft van de Drentse Rekenkamers moet hun taak uitvoeren met een bedrag dat onder de richtlijn van een euro per inwoner per jaar ligt. Dat blijkt uit onderzoek van RTV Drenthe naar de budgetten van alle twaalf de Drentse rekenkamers. De Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies (NVRR) spreekt van een zorgelijke situatie.
Veel mensen weten het niet, maar elke Drentse gemeente heeft een eigen Rekenkamer. De Rekenkamer onderzoekt het beleid van haar gemeente. "Dat gaat over jeugdzorg, dat gaat over ruimtelijke ordening. Dingen waar heel veel mensen direct mee te maken hebben," aldus Jan Lunsing, bestuurslid van de NVRR.
Toen in 2006 gemeenten verplicht een Rekenkamer moesten instellen, was het advies om daar minstens een euro per inwoner voor uit te trekken. Dat zou de Rekenkamer minimaal moeten ontvangen om voldoende goed onderzoek te kunnen doen naar het gemeentebeleid. In Hoogeveen, Midden-Drenthe, De Wolden, Meppel, Coevorden, Noordenveld en Emmen wordt die norm anno 2022 echter nog steeds niet gehaald.

Schrik en zorgen

"Hier schrik ik toch wel van. Dit is een zorgelijke situatie," zegt Lunsing als hij de Drentse budgetten hoort. Want zelfs die euro per inwoner van ruim vijftien jaar geleden is tegenwoordig aan de krappe kant, vindt hij. "Als je corrigeert voor de inflatie en voor de uitbreiding van het takenpakket van gemeenten in 2015, dan kom je nu gauw richting de twee euro uit." En er is niet één Drentse Rekenkamer die dat haalt.
"Daardoor krijg je een gemeentebestuur dat steeds minder goed de gevolgen van haar daden kan overzien," stelt Lunsing. Als er in Hoogeveen bijvoorbeeld geen onderzoek was gedaan naar de bouwplannen rond de kunstijsbaan, dan had die gemeente nu met "heel veel financiële problemen" gezeten, denkt het bestuurslid van de NVRR. "De conclusie was: het wordt te duur voor ons als we met die ijsbaan doorgaan. Als je dat soort onderzoeken niet meer doet, kan dat betekenen dat gemeenteraden besluiten nemen die niet zo verstandig zijn."
De plannen voor deze ijsbaan met zwembad in Hoogeveen gingen uiteindelijk van de baan
Door rekenkameronderzoek werden de plannen voor deze ijsbaan met zwembad in Hoogeveen geschrapt © Alynia architecten

We hebben geen geld

Dat Hoogeveen er toch nog zo'n goed aangeschreven onderzoek uit heeft kunnen persen, is opvallend. Al jaren heeft die Rekenkamer veruit het krapste budget van Drenthe. In 2022 verandert daar weinig aan met een begroting van ongeveer 15.000 euro, vertelt voorzitter Arie Teeuw. "Dat betekent dat wij een keer per anderhalf jaar een goed onderzoek zouden kunnen doen. Dat kan niet, dat is te weinig. Een gemeente als Hoogeveen geeft meer dan 150 miljoen euro per jaar uit. Dan mag je toch waarachtig wel eens kijken of dat effectief en doelmatig gebeurt."
In de vrieskist van Teeuw ligt nog een hele trits aan thema's die hij eigenlijk allang had willen onderzoeken. "Denk aan onderwijshuisvesting, ondermijning en zonneparken. Maar dat kost geld en dat hebben we niet."

Jammer

Niet alleen in Hoogeveen zijn er zorgen over het Rekenkamerbudget. Roel de Boer van de rekenkamer Coevorden noemt zijn 27.400 euro voor 2022 "aan de krappe kant" en vindt dat "jammer". Momenteel doet hij onderzoek naar afvalbeleid, weliswaar in afgeslankte vorm. "We zouden ook graag willen weten hoe het komt dat er hier veel meer afval wordt ingezameld dan in andere gemeenten. Maar dan wordt het onderzoek breder en daar is geen geld voor."
Ook Rekenkamer De Wolden kampt met een budget dat "onder spanning" staat. Daarom wil voorzitter René de Vent "het gesprek aangaan" met de gemeenteraad. Dat dat niet altijd het gewenste effect heeft, weten ze inmiddels in Westerveld. "Met gemiddeld 20.000 euro kan je minder dan een onderzoek per jaar doen. Maar de gemeenteraad wil het budget nog niet oprekken," vertelt voorzitter Jan Mastwijk.
Is dat dan wel nodig? De Westerveldse Rekenkamer heeft dit jaar 1,78 euro per inwoner te besteden, veruit het meest van Drenthe. "Dat geeft een vertekend beeld. Vorig jaar is er door corona geld overgebleven. Dat is meegenomen naar dit jaar," verklaart Mastwijk. Laat je dat incidentele extraatje weg, dan blijft zo'n 1,10 euro per inwoner over.
Elias de Haan van de rekenkamer Noordenveld
Voorzitter van de Noordenveldse Rekenkamer Elias de Haan © Bram Koster / RTV Drenthe

Kwartiertje voor de democratie

Dan Noordenveld. Daar staat dit jaar ruim 90 cent per inwoner op de begroting. Ook veel te weinig, vindt voorzitter Elias de Haan. "Je moet verantwoording afleggen aan je inwoners. Zeker in deze tijd. Ik merk dat er wantrouwen is richting de politiek in Noordenveld. Jaar in jaar uit daalt de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dat is natuurlijk niet de verantwoordelijkheid van de Rekenkamer, maar de Rekenkamer kan wel een rol spelen in het herstellen van die verbinding tussen de Noordenveldse gemeenschap en het bestuur."
Dat lukt maar mondjesmaat als je met je budget niet eens een onderzoek per jaar kan doen, vindt De Haan. "Laat zien dat als je iets besloten hebt als gemeente, je ook bereid bent na verloop van tijd te kijken hoe het heeft uitgepakt en wat er de volgende keer beter kan. Uit onderzoek blijkt dat het vertrouwen in het bestuur daardoor toeneemt. En hopelijk ook de bereidheid om te gaan stemmen. Het is zorgelijk dat steeds meer mensen afhaken en niet eens de moeite nemen om voor onze democratie een kwartiertje in een stemhokje te staan."
Terug in Hoogeveen deelt Arie Teeuw die mening. Bij de verse gemeenteraad gaat hij aandringen op een verdrievoudiging van zijn Rekenkamerbudget. Want die dertig cent per inwoner stemt hem maar treurig. "Hoogeveen verdient beter."
Financiële zorgen bij Drentse Rekenkamers: 'Geen geld voor goed onderzoek'

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.