Wonen in een monumentaal dorp: 'Om vijf uur 's middags is het hier een paradijs!'

Orvelte is een uniek dorp met een monumentale status sinds 1967. De typische Saksische boerderijen omringd door het groene Eslandsschap trekt jaarlijks zo'n 150.000 tot 200.000 bezoekers. Toch rijst keer op keer in de omgeving de vraag: hoe houd je een dorp met zoveel toeristen leefbaar voor de inwoners?

"Het is hier natuurlijk een druk dorp, we trekken veel bezoekers jaarlijks en de vraag is of iedereen het even leuk vindt", vertelt Henk Buis, ondernemer van Puur Pannekoek en lid van de OPO (Ondernemersvereniging Promotie Orvelte). Hij vindt zelf de toeristen niet storend, maar kan als inwoner ook genieten van de rust. "Vijf uur 's middags is het helemaal uitgestorven en is het hier heerlijk om te wonen. Dan is het echt een paradijs hier!"

Demi is met haar familie net nieuw komen wonen in de Schoolstraat. Binnenkort opent ze haar eigen koffiezaakje. Als stadse moet ze nog wel even wennen aan het historische dorp.
"Je ziet heel veel mensen langs je huis lopen. Dan ben je ook wel ondernemer, maar ook een heleboel mensen komen je privéstukje binnenlopen." Toch woont ze er met veel plezier. "Het is wel hartstikke leuk. Ook voor kinderen want het is vanwege de autoluwe wegen veilig om te spelen."

Verandering
Sinds 2016 werkt Orvelte samen met de gemeente en landschapsbeheer Drenthe aan een masterplan. Deze week heeft het college van de gemeente Midden-Drenthe de plannen goedgekeurd. Bij de eerstvolgende raadsvergadering wordt over het plan een besluit genomen. Inwoners zijn blij dat vooruit wordt gedacht. Zo is er voor het eerst een dorpscoöperatie met werkgroepen opgericht, is er onderzoek gedaan naar het soort toeristen dat het dorp aantrekt en wordt het cultuurhistorische verhaal van het dorp vanuit een nieuw perspectief bekeken.

Zo meldt het masterplan: "Het verhaal, dat in de komende jaren ook het uitgangspunt moet zijn voor nieuwe initiatieven zoals het opzetten van een (virtuele) historische route en bijzondere culturele evenementen, richt zich op mensen die van authenticiteit houden, echt, duurzaam en persoonlijk. Mensen die ook liefhebbers van natuur en cultuur zijn en die kwaliteit zoeken. Het verhaal gaat daarnaast over eigentijds hergebruik van materieel- en immaterieel erfgoed en is op deze manier ook een bijdrage aan een duurzame en groene samenleving."

En er is meer: ook de infrastructuur en het groen krijgt aandacht. "En er is nu een heel leuk en prachtig initiatief genomen voor een speeltuin. Dat zijn mooie ontwikkelingen en dat stimuleert ook", vult Buis aan. Toch is volgens Buis Orvelte ook toe aan vernieuwing en komt zo'n masterplan niet voor niets. "Je hebt altijd pogingen gedaan om je als dorp zo goed mogelijk op de kaart te zetten. Maar er is nog heel veel verbetering mogelijk."

Wat betreft verbetering van de infrastructuur is mede-inwoner Manuela Huisman het met Buis eens dat er iets moet veranderen. Vanwege haar paardenkar waarmee ze toeristen door het dorp rondleidt, merkt ze hoe slecht de wegen zijn. Door alle gaten in de weg heeft ze vaak veel schade aan de kar. Alleen had ze dat probleem al liever eerder verholpen zien worden. "De straten zouden hier al jaren geleden aangepakt worden. Nu is alleen de Brugstraat aangepakt en op zo'n manier dat mijn paardentram er niet over past. Dat is een beetje zuur dat de wegen in het masterplan worden behandeld en nog steeds niet voor elkaar is na al die tijd."

Het masterplan gaat uit van ruim 800.000 euro dat over de jaren tot aan 2025 gespreid in het dorp geïnvesteerd moet worden. Het college komt met een voorstel van ongeveer 500.000 euro. "Dit bedrag komt niet geheel overeen met de wens vanuit de investeringskalender. Er zullen keuzes door het dorp gemaakt moeten worden, omdat de beschikbare bedragen lager zijn dan de gevraagde bedragen. Wat tot nu toe aan geld beschikbaar is gesteld, geeft het dorp wel een kans om een mooie start te maken. Daarnaast wordt er nog gezocht nog andere mogelijkheden voor financiering, bijvoorbeeld de provincie," meldt de gemeente bij de publicatie van het masterplan.