Gemeente Westerveld steunt permanent oorlogsmuseum Holtingerveld

"Juist vanwege het belang om huidige- en toekomstige generaties mee te nemen in de verschrikkingen die aan dit erfgoed worden verbonden, is dat verhaal zo ontzettend belangrijk", schrijft de gemeente.

De ideeën voor een oorlogsmuseum zijn niet nieuw. Schaapherder Jelle Kootstra werkt al jaren aan een permanent museum met oorlogsvoorwerpen. Bestek, een bom uit de Tweede Wereldoorlog of een Duitse helm, Kootstra vond in de afgelopen jaren al vele opmerkelijke objecten. Voorheen had hij die uitgestald in een schuur achter het huis van zijn ouders. Ook zonder reclame te maken voor deze locatie, trok de schuur al een paar duizend mensen per jaar. Maar sinds de boerderij verkocht is zoekt Kootstra een permanente plek voor de collectie.

In 2019 opende een tijdelijk museum bij de schaapskudde van het Holtingerveld. Bij dezelfde toegangspoort krijgt de collectie nu waarschijnlijk een vast onderkomen.

De gemeente Westerveld kent veel sporen van de Tweede Wereldoorlog, zoals het oorlogsvliegveld op de Havelterberg, het schijnvliegveld bij Wateren, de Frieslandriegel - Duitse verdedigingslinie door drie provincies - langs de Drentse Hoofdvaart, de veldwachterswoning in Wapse en diverse oorlogsmonumenten.

Het is voornamelijk in de omgeving van het oorlogsvliegveld waar Kootstra de afgelopen jaren de meeste objecten vond. Fliegerhorst Havelte was een Duits ondersteuningsvliegveld en werd in de Tweede Wereldoorlog aangelegd. Voor de Duitsers was de ligging van Havelte ideaal omdat ze er goed vliegtuigen vanuit Engeland konden onderscheppen. Het buurtschap Darp moest in zijn geheel voor de bouw van het vliegveld wijken.

Na drie grote luchtaanvallen aan het einde van de oorlog besloten de Duitsers zelf het vliegveld en de bijgebouwen op te blazen. Uiteindelijk zijn er volgens de gemeente Westerveld in totaal meer bommen op Havelte gevallen dan op 14 mei 1940 op Rotterdam.

Toch is een deel van het erfgoed nog bewaard: "De start- en rolbanen, de plek van voormalige hangars en barakken van gemengd-gehuwde Joden aan de Hunebeddenweg. Maar ook luchtafweergeschut en inslagen van bommen zijn nog altijd herkenbaar. De ligging van het vliegveld, de aanwezigheid van openluchthangars en de aanwezige infrastructuur zijn in omvang en representatie uniek voor Noord-Nederland", schrijft de gemeente.

Ook de Frieslandriegel moet in de gemeente meer bekendheid krijgen en toegankelijker worden door de toeristische informatiepunten en het museum. De voormalige verdedigingslinie bestaat uit kazematten, schuttersputjes, tankgrachten en loopgraven die parallel aan de Drentse Hoofdvaart lopen. De route loopt van Zwolle tot aan Delfzijl en werd begin 1945 door de Duitsers aangelegd. Van de vele kilometers aan loopgraven resteren nog een paar honderd meter.

Maar er wordt niet alleen naar de Tweede Wereldoorlog gekeken. Ook de Koude Oorlog die een rijke geschiedenis kent in Havelte, moet een rol spelen. Tijdens de Koude Oorlog fungeerde het militaire oefenterrein naast het dorp als Amerikaanse basis. In het munitiedepot werden nucleaire wapens opgeslagen wat veel commotie veroorzaakte, tot in de wijde omgeving.

Op de wachttoren na laat de Koude Oorlog verder weinig zichtbare sporen achter. Toch wordt er op dit moment op het kazerneterrein een cultuurhistorisch onderzoek uitgevoerd in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf. "De restanten van de Amerikaanse basis verdienen nader onderzoek om wellicht te worden ingeschreven als rijksmonument", licht de gemeente toe.

In 2018 is de wachttoren gerestaureerd samen met scholieren en de historische vereniging. Volgens de gemeente is dat het schoolvoorbeeld van hoe erfgoed in stand moet worden gehouden.

"Bij het behoud van militair erfgoed is het belangrijk om in te zetten op het zichtbaar houden van de landschappelijke structuren die 'het verhaal' vertellen van het Duits vliegveld Havelte, de Frieslandriegel en de Amerikaanse site. Ook de voorgenomen vestiging van het oorlogsmuseum kan hierin een onmisbare rol gaan spelen, mits goed ingericht en gefaciliteerd", aldus gemeente Westerveld.