‘De Chinees’ raakt uit de mode, maar nog even niet in Drenthe

Chinese_maaltijd_Chinees
In een restaurant geserveerde Chinees-Indische gerechten © RTV Drenthe / Bram Koster
Terwijl in andere delen van het land nieuwe, exotische keukens terrein winnen, blijft in Drenthe een gevestigde speler populair: 'de Chinees'. De laatste vijf jaar voert onze provincie steevast de lijst aan van meeste Chinees-Indische restaurants per inwoner. Waar komt die Drentse honger naar nasi goreng, foe yong hai en babi pangang vandaan?
Tjak tjak tjak tjak tjak. Resoluut baant een vlijmscherp koksmes zich een weg door het krokant gebakken varkensvlees. Bedje van kool eronder, scheutje saus erover, klaar. En natuurlijk verlaat ook deze babi pangang de keuken in een portie die eigenlijk veel te groot is voor één persoon. In een oudmodisch gestyled restaurant zal het - vergezeld van wat bami en een goed glas bier - zijn weg naar de maag van de klant wel vinden.
Zoals het tegenwoordig reilt en zeilt bij de Happy Garden in Assen, zo reilt en zeilt het eigenlijk al decennia bij elk Chinees-Indisch restaurant. Maar de laatste jaren blijkt het concept niet onwankelbaar. Had Nederland tien jaar geleden nog ongeveer 1.900 Chinees-Indische horecazaken, tegenwoordig zijn dat er nog maar 1.500. En in 2025 schiet de teller waarschijnlijk al onder de 1.400.

Drenthe aan kop

Ook in Drenthe neemt het aantal zaken af, maar één ding valt op. Reken je de cijfers om en bestudeer je het aantal Chinees-Indische restaurants per inwoner, dan telt Drenthe er al vijf jaar lang de meeste van. Zijn wij dan zo uitzonderlijk verzot op die vernederlandsing van de Chinees-Indische keuken? En hoe komt dat dan?
(Tekst gaat verder onder de graphic)

Beter dan Michelin

Uit een enquête van RTV Drenthe blijkt dat we in ieder geval graag bij 'de Chinees' komen. Van de 1.294 Drenten die de vragenlijst invulden, bezoekt 84 procent ten minste één keer per jaar een Chinees-Indisch restaurant. Ongeveer tweederde doet dat zelfs drie keer per jaar of vaker. Het eten wordt gemiddeld met een 7,4 beoordeeld. Ruim de helft vindt het gemiddelde Chinees-Indische gerecht maar liefst een 8 of meer waard.
De reden? Alom geprezen wordt de hoge prijs-kwaliteitverhouding en het veel-voor-weinig-principe. "Prima eten voor een nette betaalbare prijs", schrijft een Assenaar van middelbare leeftijd. Ook de smaak weet de meesten te plezieren. "Kan geen sterrenrestaurant tegenop, smaakt altijd heerlijk", vindt een 65-plusser uit Emmen.
(Tekst gaat verder onder de quote)
In Drenthe wonen relatief veel ouderen voor wie, toen zij jong waren, Chinees-Indisch juist iets spannends en interessants was. Met die herinnering zijn ze groot geworden.
Jon Verriet - voedselgeschiedkundige

Chinees is de basis

Dat er hier relatief zo veel Chinees-Indische restaurants zitten, heeft in eerste instantie vooral te maken met de lage bevolkings- en horecadichtheid van Drenthe, denkt cultuurhistoricus Jon Verriet.
"Chinees-Indische restaurants zijn basisrestaurants. Stel, je hebt een kleine gemeente met maar drie restaurants, dan is er zeker weten één Chinees-Indisch restaurant bij. Aan de andere kant: de kans dat er een Ecuadoriaans streetfoodrestaurant bij die drie zit, is een stuk kleiner", aldus Verriet, die momenteel promoveert op het gebied van voedselgeschiedenis aan de Radboud Universiteit. Maar er speelt nog meer.
Jon Verriet over de geschiedenis van het restaurant
"Na de Tweede Wereldoorlog worden we ineens een stuk rijker en wordt uit eten ook voor middenklasse-gezinnen betaalbaar. Daardoor neemt het aantal restaurants in die periode snel toe. Als in de jaren 60 en 70 de babyboom-generatie naar de grote steden trekt om te gaan studeren, groeit het aantal Chinees-Indische restaurants explosief. Het concept slaat aan bij die jonge doelgroep, want het is goedkoop en in die tijd nog nieuw en spannend. Overigens zien we in Drenthe diezelfde groei van Chinees-Indische restaurants pas zo'n twintig jaar later."

Nostalgie der grijzen

Drenthe is relatief oud: 53 procent van de bevolking is 45 jaar of ouder. Dat is zo'n acht procent meer dan in provincies als Noord- en Zuid-Holland. En hoe meer grijs, hoe minder avontuurlijk de spijs, weet Verriet.
"In Noord-Holland, Zuid-Holland en in grote steden zijn juist de afwijkende etnische keukens populair. Dus niet Chinees-Indisch of Italiaans, maar juist een beetje de gekke, spannende en nieuwe dingetjes, zoals Cambodjaans of Ecuadoriaans. Dat komt doordat daar meer jonge mensen wonen. Jonge mensen zijn over het algemeen culinair wat avontuurlijker dan oude mensen."
Verriet vervolgt: "In Drenthe wonen relatief veel ouderen voor wie, toen zij jong waren, Chinees-Indisch juist iets spannends en interessants was. Met die herinnering zijn ze groot geworden. En als je ouder wordt ga je juist eten wat je kent en waar je warme herinneringen aan hebt."
Bekijk in onderstaande reportage waarom Chinees-Indische restaurants nog altijd op een hoop populariteit kunnen rekenen in Drenthe. (Artikel gaat verder onder de video)
‘De Chinees’ raakt uit de mode, maar nog even niet in Drenthe
Hans Dagevos, consumptiesocioloog aan de Wageningen University & Research, deelt Verriets visie. "Dat we het gewend zijn om 'de Chinees' af te halen helpt voor veel ouderen waarschijnlijk ook, want ze kunnen het 'gewoon' thuis opeten. Jongere generaties zijn daarentegen veel meer gericht op het buitenshuis eten en hun sociale contacten daar te hebben."

Bekend en vertrouwd

Die nostalgie zien we ook terug bij de Drenten die onze enquête hebben ingevuld. "Het is eten dat ik al mijn hele leven eet, net zoiets als stamppot boerenkool of die boterham met kaas. Geen culinair hoogstandje, maar af en toe wel erg lekker", verklaart een 50-plusser zijn cijfer 9 voor het eten van 'de Chinees'. "Ik houd van de smaak. Bekend en vertrouwd," stelt een Assenaar. "Dol op Chinees van kleins af aan", schrijft weer een ander.
Wetenschappelijk onderzoek naar de verschillen in eetgewoonten tussen Nederlandse regio's is er volgens Dagevos nauwelijks. Uit het kleine beetje onderzoek dat er wel is, blijkt nog een andere mogelijke verklaring voor de huidige populariteit van de Chinees alhier: de Drent is in de keuken wat conservatief van aard.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Onderzoek_verschillende_eetgewoonten_regio's
Citaat uit onderzoek van A. van Otterloo. Gepubliceerd in nummer 95 van Gronings historisch tijdschrift Groniek, 1986. © RTV Drenthe / Bram Koster
Verriet: "Ik heb sociologisch onderzoek gevonden uit de jaren 80 waaruit blijkt dat vrouwen uit de drie noordelijke provincies echt afwijken van de rest van Nederland in opvattingen over koken en eten. Er staat dat zij het houden bij vertrouwde gerechten, de voorkeur geven aan de Hollandse pot en minder vaak nieuwe recepten uitproberen.
"En het grappige is dat er wordt gezegd dat Drenten ook minder in Chinees-Indische restaurants komen. Terwijl nu, decennia later, wanneer de rest van Nederland alweer een beetje uitgekeken is op de Chinees, in Drenthe relatief juist de meeste van die restaurants zijn. Daarmee wordt het voorzichtige culinaire karakter van de Drent bevestigd."
(Tekst gaat verder onder de graphic)
Toch lijkt ook Drenthe de Chinees-Indische verdwijningsdans niet te ontspringen. Mark van Wonderen ziet het met eigen ogen gebeuren. In 2017 publiceerde hij een boek waarvoor hij alle Chinees-Indische Specialiteiten Restaurants van Nederland fotografeerde. Op dit moment is de man bezig met een update van dat boek en heeft hij alweer acht Drentse sluitingen moeten constateren.

Treurnis om Nieuw-Amsterdam

Het grootste verlies is wat Van Wonderen betreft geleden in Nieuw-Amsterdam, waar het restaurant aan alle clichés voldeed. "Een lichtbak met 'Chin.Ind. Restaurant' erop, een klassiek vrijstaand pand met witgeverfde gevel die wel weer een verfbeurt kan gebeuren, her en der loshangende en vervaarlijk ogende elektriciteitsdraden, prachtig gedecoreerde ramen. Kortom, een fotogeniek Chinees-Indisch restaurant."
In 2021 sloot het zijn deuren. Nadat er eerder al een herberg en een café in het pand zaten, wacht het gebouw nu op een nieuwe bestemming. Dus misschien, heel misschien, huisvest Nieuw-Amsterdam binnenkort de eerste Ecuadoriaanse streetfoodtent van Drenthe.
Chinees Indisch Restaurant Nieuw-Amsterdam
Chinees Indisch Restaurant Nieuw-Amsterdam © Dorpsarchief Nieuw-Amsterdam/Veenoord

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.