Nabestaanden komen naar Kamp Westerbork voor identificatie film: 'Cirkel is rond'
Elias Spitz en echtpaar Eduard Braunberger en Geertruida Fransman. De gerestaureerde film over Kamp Westerbork heeft tot deze drie nieuwe identificaties geleid. Die namen werden afgelopen week bekend en zijn vandaag gepresenteerd aan onder meer de nabestaanden.
In totaal zijn nu achttien mensen geïdentificeerd. Twee mensen, onder wie het beroemde meisje Settela Steinbach zijn in de jaren negentig herkend. Vorig jaar volgde aan de hand van gerestaureerd materiaal dertien nieuwe namen. Daar zijn dus nu drie namen aan toegevoegd.
De Westerborkfilm is tijdens de Tweede Wereldoorlog gemaakt door kampgevangene Rudolf Breslauer in opdracht van kampcommandant Albert Gemmeker. De film bestaat uit voornamelijk losse fragmenten en is in 1986 in elkaar gezet door de Rijksvoorlichtingsdienst. De meest fragmenten spelen zich af bij de werkzaamheden in het kamp in de meubelmakerij, de smederij, de schoenmakerij en de speelgoedfabriek. Van de in totaal 150 minuten gaan slechts 8 minuten gaan over het transport. Toch is het een van de meest belangrijke visuele getuigenissen uit de Tweede Wereldoorlog.
Op basis van de nummers op de wagons en de gegevens op de koffers konden onderzoekers informatie achterhalen. Schrijver Koert Broersma legde samen met collega-onderzoeker Gerard Rossing in 1994 de datum van transport uit kamp Westerbork vast. "Dat hebben we echt met een vergrootglas bij het beeld moeten bekijken", vertelt hij tijdens de presentatie.
Drie nieuwe identificaties uit Westerborkfilm zijn gepresenteerd
De drie nieuwe namen zijn gevonden door een combinatie van het zwart-witbeeld met het gerestaureerde en ingekleurde materiaal. Broersma: "Het verschilde van geval tot geval. We hebben ook mensen herkend aan de hand van zwart-witbeeld, maar het kleurenbeeld maakte de kans op herkenning wel veel groter."
De ingekleurde transportbeelden komen uit de korte speelfilm GEMMEKER (Videoland Original), geproduceerd door The Media Brothers, die speciaal voor deze productie de transportbeelden lieten restaureren en inkleuren.
Het echtpaar Eduard Braunberger en Geertruida Fransman komt zes seconden in beeld. Geïnteresseerde Koen Hulsbos, die onderzoek naar de beelden deed, koppelde de namen van het echtpaar aan de filmbeelden. De trouwfoto van het echtpaar gaf de doorslag.
Eduard Braunberger en Geertruida Fransman
Eduard Braunberger is geboren op 22 juli 1909 in Amsterdam, Geertruida Fransman op 28 november 1917. Ze trouwden op 26 september 1940. Accountant Eduard en secretaresse Geertruida belandden twee keer in Kamp Westerbork. De eerste keer was in augustus 1942, maar ze kwamen daarna weer vrij.
Anderhalf jaar later kwamen ze opnieuw in het kamp terecht. Op 19 mei 1944 volgde hun deportatie naar Auschwitz. Daar stierf Eduard op 12 november, Geertruida overleefde de oorlog. In 1946 trouwde ze met David van Gelderen, met wie ze twee kinderen kreeg. Geertruida overleed op 19 mei 1979, precies 35 jaar na het transport naar Auschwitz.
"Ik heb foto's bekeken van mensen van wie ik zeker wist of vrij zeker wist dat ze op de trein zaten", zegt Koen Hulsbos. "En die foto's heb ik naast de film gelegd." Hij herkende het echtpaar en seinde de familie in. "Ik ben niet verbonden aan Westerbork. Ik ben een amateur. Ik heb wel even getwijfeld of ik de familie kon benaderen. Maar ik heb toch de stoute schoenen aangetrokken."
Via zijn zussen kwam het bericht bij Frank van Gelderen terecht. "De beelden zaten erbij." Het echtpaar is te zien op een perron, waar het erg druk is met mensen die staan te wachten voor een goederenwagon. Eduard en Geertruida dringen zich op een gegeven moment door de massa heen, en moeten kennelijk bij een andere wagon zijn.
"Dan kijk je dus naar levende beelden van je moeder, zoals je haar nog nooit gezien heeft. Voor mij is de cirkel nu rond", reageert Van Gelderen.
Boek
Vorig jaar publiceerden Broersma en Rossing het boek Kamp Westerbork gefilmd. Daarin presenteren ze hun nieuwe bevindingen op van de film. Ze hopen met het boek ook weer nieuwe tips te krijgen. En dat is gelukt.
Slechts een paar dagen nadat het boek verscheen, worden de auteurs benaderd door historicus Arnoud-Jan Bijsterveld van de Tilburg University. Hij neemt contact met Broersma en Rossing op namens nabestaanden van Elias Spitz. Die zijn ervan overtuigd dat deze diamantair in de film voorkomt.
Elias Spitz
Elias Spitz is geboren in Amsterdam, in 1874. De diamantair maakte samen met zijn tweede vrouw op 19 mei 1944 deel uit van het transport van Amsterdamse diamantjoden naar Bergen-Belsen. Allebei overleden ze daar in de eerste maanden van 1945. Uit zijn eerste huwelijk had hij vijf zonen, van wie er drie de oorlog niet overleefden, net als een schoondochter.
Een kleindochter van Elias was overtuigd dat haar vader in het begin van de jaren vijftig delen van de film had gezien, en daarin zijn vader Elias voorbij zag komen. En dat blijkt nu correct. Elias komt tweemaal voor in de film, beide malen op het perron, op weg naar de deportatietrein.
Voor de buitenwereld is dat een ontdekking, maar binnen de familie was het al bekend. Dat komt mede door internet, geeft Arnoud-Jan Bijsterveld aan. "We kunnen informatie veel gemakkelijker met elkaar delen nu. Ten tweede hebben we heel lang slachtoffers van de holocaust geanonimiseerd. Er waren geen gezichten, namen en verhalen. Nu willen we die wel kennen. Vandaar dat die naam nu eindelijk naar voren komt."
