Marcus Degen werd als 3-jarige herkend in Westerbork-film: 'Het is overweldigend'
30 mei 2022, 12:00 • 3 minuten leestijd
Drie seconden aan beeld zetten vorig jaar het leven van de 81-jarige Marcus Degen op zijn kop. Als jongetje van 3 jaar werd hij herkend in de Westerbork-film, waarin je hem in de trein naar concentratiekamp Bergen-Belsen ziet vertrekken. Het verhaal haalde wereldwijd het nieuws. Nu - een jaar later - kijkt hij terug.
Marcus Degen had tot vorig jaar geen weet van het bestaan van de Westerbork-film. "Toen ik de mail van de onderzoeker ontving, dacht ik: is dit geen spam?", vertelt hij aan een groot gezelschap dat zich gisteren bij Herinneringscentrum Kamp Westerbork verzamelde. Pas toen hij de beelden met het blote oog zag wist hij: dit ben ik.
Bekijk hieronder de video, waarin Degen zijn verhaal vertelt. De ingekleurde transportbeelden komen uit de korte speelfilm GEMMEKER, geproduceerd door The Media Brothers, die speciaal voor die productie de transportbeelden lieten restaureren en inkleuren.
Marcus Degen werd als 3-jarig jongetje herkend in Westerbork-film
Te pijnlijk
Net zoals in veel andere families die slachtoffer zijn van de Tweede Wereldoorlog, werd ook in de familie Degen niet over de oorlog gesproken. Het was een taboe. De pijn van het verlies was te groot.
De vader van de familie Degen keerde na de oorlog niet terug. De moeder van Degen overleefde de oorlog wel door een uitwisselingsprogramma met Zweden. Degen en zijn jongere zusje Stella werden opgevangen door andere vrouwen in het kamp Bergen-Belsen en later herenigd met hun moeder.
Kennismaking met overleden vader
"Als 3-jarig jongetje moet ik heel veel ellende hebben gehad. Ik zat in de 'diamantgroep' van bijna vijftig kinderen, die daar bijna een jaar geholpen zijn door dames die daar ook gevangen zaten en verpleegsters waren. Ik ben heel erg blij dat we daardoor gered zijn en dat ik er nog steeds ben."
De confrontatie met de film betekende voor Degen dat hij voor het eerst kennismaakte met zijn vader. "Dat vind ik het ergste... Dat ik verder geen enkele herinnering heb aan mijn vader", legt hij uit.
Wereldnieuws
In 2019 kwam het nieuws over de film als donderslag bij heldere hemel. Voor Degen was het nieuws schokkend, maar ook de rest van de wereld reageerde verbaasd op de vondst van onderzoekers Koert Broersma en Gerard Rossing, die Degen en zijn zusje in de Westerbork-film herkenden. De New York Times bracht er een special over uit, maar ook The Daily Mail en het Braziliaanse Globo TV berichtten erover.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Overweldigend
Tot op de dag van vandaag is Degen bezig met interviews. "Het is echt overweldigend, maar zolang ik me goed voel blijf ik dat doen." Onlangs bezocht Degen Londen om op uitnodiging in een synagoge zijn verhaal te doen. Ook een interview voor de televisie en radio volgde. Later tijdens het winkelen werd hij herkend op straat. "Onvoorstelbaar", vertelt Degen lachend. "Dan sta je met open mond en weet je niet wat je moet zeggen. Zo fantastisch vind ik het dat ik het aan de wereld kan vertellen."
Degen is een van de in totaal achttien vastgestelde mensen die voorkomen in de Westerbork-film. Deze week presenteerden onderzoekers drie nieuwe namen die zij na jaren speurwerk konden bevestigen. Degen is voor zover bekend de enige uit de film die nog in leven is.
De Westerbork-film
De Westerbork-film is tijdens de Tweede Wereldoorlog gemaakt door kampgevangene Rudolf Breslauer, in opdracht van kampcommandant Albert Gemmeker. De film bestaat uit voornamelijk losse fragmenten en is in 1986 in elkaar gezet door de Rijksvoorlichtingsdienst. De meest fragmenten spelen zich af bij de werkzaamheden in het kamp in de meubelmakerij, de smederij, de schoenmakerij en de speelgoedfabriek. Van de in totaal 150 minuten gaan 8 minuten over het transport. Toch is het een van de belangrijkste visuele getuigenissen uit de Tweede Wereldoorlog.
"Het moest in de film een modelkamp voorstellen", zegt onderzoeker Koert Broersma in een interview met de Trouw. "Waarin alles goed was geregeld tot de transporten aan toe. Na de oorlog kwam dat als een boemerang terug." De film is Unesco Werelderfgoed.
