Nauwelijks uitbreiding bij boeren op lijst van milieuclub MOB

melkveehouder Hendrik Dekker uit Annen
Boer Hendrik Dekker uit Annen heeft minder in plaats van meer koeien © RTV Drenthe
Bij de helft van de boeren die vermeld staan op een lijst van Mobilisation for het Environment (MOB) is bijna geen uitbreiding geweest. Dat blijkt uit een inventarisatie van RTV Drenthe. Milieuorganisatie MOB stuurde de lijst met 50 boerenbedrijven naar de provincie Drenthe met het verzoek te handhaven in het kader van de wet natuurbescherming. De genoemde bedrijven zouden zonder natuurvergunning zijn uitgebreid. Maar daarvan lijkt amper sprake te zijn.
RTV Drenthe sprak 28 van de vijftig bedrijven die op de lijst voorkomen. Daarvan zijn er naar eigen zeggen van de boeren maar vier uitgebreid. Eén pluimveehouder heeft een stal bijgebouwd om minder dieren meer ruimte te geven. Een extensieve veeteler breidde uit van 70 naar 120 koeien. Ook is er een melkveehouder die zowel een stal heeft bijgebouwd als meer koeien heeft. Daarnaast wordt de capaciteit van een mestvergister uitgebreid.

Zelfs krimp

Meerdere bedrijven zijn gekrompen en twee bedrijven van de lijst zijn al gesloten. Zes bedrijven hebben wel de wens om uit te breiden; dat zijn bedrijven met jonge boeren of bedrijven die een opvolger hebben en vrezen dat ze zonder uitbreiding onvoldoende inkomen hebben om van te kunnen leven. Zij verkeren in onzekerheid of er een vergunning komt voor uitbreiding. Vier bedrijven hebben een opvolger, zes geen opvolger en vijf zijn zelf de opvolger. Verder zitten een paar boeren tegen hun pensioen aan en zeggen binnen een paar jaar te zullen stoppen.
Tussen 2015 en 2019 konden boeren zonder natuurvergunning uitbreiden, een PAS-melding volstond; PAS staat voor Programma Aanpak Stikstof. Maar de Raad van State keurde dit systeem om stikstofuitstoot in de natuur te verminderen drie jaar geleden af. Boeren hebben wel een vergunning nodig bij uitbreiding, maar sinds die uitspraak zit de verlening van vergunningen landelijk in een impasse. Bij vier bedrijven die RTV Drenthe sprak is de PAS-melding inmiddels al wel omgezet in een natuurvergunning.

Valse meldingen eruit vissen

Volgens advocaat Valentijn Wösten van MOB vraagt de kwestie om meer dan een mondelinge toelichting. "De bedrijven op de lijst hadden in ieder geval het voornemen om uit te breiden. De controle op de PAS-meldingen stelde niets voor. Boeren zijn met hun dieren bezig en weten zelf soms ook niet precies hoe het zit. Juristen willen dossiers zien. Het is niet reëel om conclusies te trekken op basis van deze inventarisatie."
Wösten wijst erop dat de provincie het aan zichzelf heeft te danken dat het handhavingsverzoek er ligt. "Ik zeg niet dat er overal iets vreselijks aan de hand is. Het gaat ons om de bedrijven die eerder zonder vergunning zijn uitgebreid en daarna een PAS-melding hebben gedaan. De valse meldingen moeten eruit worden gefilterd. Dat had de provincie al moeten doen. Het is het stilzitten wat ertoe heeft geleid om deze procedures te starten. En de vrees om het allemaal weer onder het tapijt te vegen. Er kan geen sprake van zijn dat de rekening bij de flora en fauna wordt neergelegd."
(Verhaal gaat verder onder de foto)
koeienkeuring
Tussen 2015 en 2019 konden boeren zonder natuurvergunning uitbreiden, een PAS-melding volstond © RTV Drenthe / Robbert Oosting

Uitkoop ongewenst

Van de 28 boeren is er geen enkele boer die uitsprak zich te willen laten uitkopen. Twee zeggen "misschien" en zes boeren hebben gezegd zonder meer door te willen gaan. Over uitkoop zegt de advocaat van MOB: "Het is absurd dat er aan de ene kant miljarden klaarliggen om bedrijven uit te kopen, terwijl bedrijven tegelijkertijd kunnen blijven uitbreiden. Er worden wel degelijk natuurvergunningen verleend, bijvoorbeeld middels niet bewezen staltechnieken. We willen toch omlaag met emissies, hoezo kunnen bedrijven dan uitbreiden?"
Wösten noemt het voorbeeld van een Drentse pluimveehouder die van 200.000 naar 300.000 dieren uit mag breiden. In het ontwerpbesluit staat dat de vergunning is geweigerd. "Maar dit betreft een positieve weigering, wat betekent dat geen vergunningplicht zou gelden. Kortom, het mag gebouwd maar zonder vergunning," legt hij uit.

Sluiting geen doel op zich

Volgens Wösten is het MOB niet per se te doen om sluiting van bedrijven. "Het kan ook zijn dat een bedrijf moet inkrimpen. Het gaat niet om het aantal boeren, het gaat om het aantal staarten. En ik snap best dat je wat soepeler omgaat met aantallen bij bescheiden bedrijven die verder van Natura 2000-gebieden zitten. Maar er is niets gedaan. De provincie is bevoegd gezag en heeft drie jaar op de handen gezeten. Ondertussen donderden ecosystemen verder in elkaar."
Een aantal boeren heeft een PAS-melding gedaan op basis van hun adviseurs. "Dan hebben ze heel slechte adviseurs. Ondernemers hebben zelf ook een verantwoordelijkheid", aldus Wösten.
Sommige boeren snappen de milieuorganisatie wel. "Ik kan ze geen ongelijk geven. MOB volgt de wet. De stikstofcrisis is bijna niet op te lossen. Het is met 'stikstofgate' hetzelfde als de toeslagenaffaire", zegt een melkveehouder die anoniem wil blijven.
(Verhaal gaat verder onder de video)
Nauwelijks uitbreiding bij boeren op lijst van milieuclub

Ongeldige PAS-melding

Maar één van de boeren wilde een toelichting geven op de radio en voor de microfoon. De anderen zeggen te vrezen voor de gevolgen. "Het is net een stel leeuwen", zegt een boer, doelend op MOB. Daarover zegt de advocaat: "Is dat niet kinderachtig? De adressen zijn toch wel te vinden. Ze staan gewoon bij de Kamer van Koophandel ingeschreven."
Melkveehouder Hendrik Dekker uit Annen had eerder een vergunning van de gemeente voor 135 koeien en heeft er nu 108. Hij heeft waarschijnlijk geen opvolger en is niet van plan om uit te breiden. "Ik heb een aantal jaren geleden het advies gekregen om een PAS-melding te doen. De melding is ongeldig verklaard en ik leef dus nu in onzekerheid. Eigenlijk zouden de PAS-meldingen allemaal moeten worden gelegaliseerd. Intussen ga ik maar gewoon maar door met mijn bedrijf."

Onbekend met vermelding

De vergistingsinstallatie van HostBV in Klazienaveen staat ook op de lijst. Volgens manager Tjeerd Smit heeft het bedrijf geen natuurvergunning nodig door techniekontwikkeling. Verder heeft de vermelding op de lijst volgens hem weinig gevolgen. Smit geeft aan dat HostBV al in de clinch lag met MOB omdat de buurman tegenstander is van de vergistingsinstallatie en samen optrok met MOB.
Ook Avebe in Gasselternijveen komt voor op de lijst van MOB, maar het bedrijf is daar zelf niet van op de hoogte. Ook heeft Avebe nog geen brief van de provincie ontvangen. Mocht de brief alsnog komen, dan zegt Avebe samen met de provincie Drenthe te gaan kijken welke extra maatregelen moeten worden genomen. Het bedrijf zegt al volop met duurzaamheid bezig te zijn.

Ieder bedrijf gecontroleerd

De wettelijke tijd die staat voor een reactie van de provincie op de lijst van MOB is acht weken. "We zijn niet van plan om het vel zo strak over de oren te trekken. De provincie heeft gevraagd om een termijn van een jaar, maar dat gaat ook niet gebeuren. We zijn daarover nog in gesprek." Een woordvoerder van de provincie bevestigt deze lezing.
Vanavond is in het provinciehuis een bijeenkomst voor de ondernemers op de lijst. Daarin gaat de provincie de boeren informeren over het proces en de vervolgstappen. "Wij onderzoeken alle verzoeken individueel en zullen bij alle bedrijven een controle uit gaan voeren. Ook hebben wij informatie nodig om dit onderzoek goed af te ronden. Na dit onderzoek kunnen wij de vervolgstappen bepalen", zo staat er in de uitnodigingsbrief.
VVD Drenthe komt met voorstel voor ander stikstofbeleid
De VVD Drenthe presenteert zaterdag tijdens het partijcongres een voorstel waarin de Tweede Kamerfractie van de VVD wordt opgeroepen om het kabinet het stikstofbeleid te laten aanpassen. Inmiddels hebben 400 VVD-leden dit voorstel ondertekend, zegt Willemien Meeuwissen, Drents Statenlid voor de VVD. Zij heeft samen met een aantal leden uit Drenthe en een collega-Statenlid uit Zuid-Holland het voorstel samengesteld. "Het huidige beleid is te onzorgvuldig. Er moet veel realistischer gekeken worden, in plaats van het kijken naar modellen", zegt zij.
Door de huidige regelgeving zit volgens haar het land op slot en de VVD Drenthe is bang dat dat steeds verder gebeurt door de huidige regelgeving. Gevreesd wordt voor jarenlang slepende rechtszaken als naast de natuurorganisaties ook de boeren rechtszaken gaan aanspannen. VVD Drenthe wil dat er specifieker wordt gekeken naar gebieden en dat er niet alleen naar de uitstoot van bedrijven wordt gekeken. Zo roept het voorstel onder meer op om de staat van de natuur te beoordelen en onderzoeken.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.