Niet meer spuiten naast Natura 2000-gebied? Rechter buigt zich opnieuw over lelieteelt

9 juni 2022, 21:51 • 3 minuten leestijd

Bloembollenvelden in Drenthe © RTV Drenthe

Moeten gewasbeschermingsmiddelen bij bepaalde percelen worden verboden? Dat willen milieuclubs in Zuidwest-Drenthe graag. Ze stapten vandaag naar de bestuursrechter, omdat ze willen dat de provincie meer toezicht houdt op boeren en vragen om meer handhaving van de regels. De provincie wil dat niet.

Belangenvereniging Meten=Weten vindt dat de provincie niet goed heeft gehandeld. Op twee percelen in de gemeente Westerveld nabij het Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold worden dit voorjaar al lelies geteeld, zonder dat bekend is of de bestrijdingsmiddelen die daarbij worden gebruikt schade toebrengen aan de natuur. Dat mag volgens Meten=Weren niet volgens de Europese Habitatrichtlijn.

Habitatrichtlijn

De Habitatrichtlijn is een Europese richtlijn die soorten en natuurgebieden moet beschermen. Daarbij zijn een aantal natuurgebieden, habitats, aangewezen die extra kwetsbaar zijn. Die noemen we ook wel de Natura 2000-gebieden. De regels om deze gebieden te beschermen wegen soms zwaarder dan de Nederlandse wetgeving. De Habitatrichtlijn stelt bijvoorbeeld dat bij de vergunningverlening voor een plan met zekerheid moet worden uitgesloten dat er effecten zijn die de natuurlijke kenmerken van het gebied aantasten. Dat moet met wetenschappelijke zekerheid, dus met bewijslast. Steeds vaker doen milieuorganisaties een beroep op de Habitatrichtlijn.

"We weten dat bij lelieteelt veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Dan moeten daar de significante gevolgen van worden uitgesloten. Zeker aan de grens van een Natura 2000-gebied", vertelt Henk Baptist namens milieuclub Meten=Weten. "De Provincie wil niet handhaven, maar de wet eist dat er een passende beoordeling komt. We vragen om een verbod voor gebruik van bestrijdingsmiddelen op dit perceel."

In deze zaak gaat het om twee percelen bij Diever waarop wordt geteeld door de Maatschap Joling. Het ene perceel is 5,5 hectare groot, het ander 4,5 hectare. Een van de percelen ligt op 5 meter afstand van een Natura 2000-gebied. Eens in de zes à zeven jaar worden hier lelies verbouwd waarbij wekelijks gespoten wordt tegen schimmels en luizen. Dat is volgens Joling noodzakelijk voor de teelt van de bloemen.

Gedeputeerde Staten (GS) van Drenthe wil het gebruik van de gewasbeschermingsmiddelen niet stoppen. In rechtszaal zegt een woordvoerder dan ook dat ze niets verkeerd heeft gedaan. "Dit gaat om een handhavingsverzoek. Maar dan moet er wel eerst sprake zijn van een overtreding. En voordat je zegt dat er een overtreding is, moet er wel het een en ander worden vastgesteld."

GS verzocht de Maatschap Joling wel om een zogeheten voortoets te doen waarbij naar de risico's en effecten voor de natuur wordt gekeken. "Hoe vindt het gebruik van de middelen plaats? Met wat voor machines? Daar wordt dan een inschatting over gemaakt." Dat traject loopt nog en daar is een waarschuwing voor de boer bij afgegeven.

Meten=Weten ziet het liever andersom: eerst de schade uitsluiten. De provincie is volgens de organisatie nu een belangenafweging aan het maken. "Dit is rekken om geen maatregelen te hoeven nemen", zegt Baptist. "We hebben te maken met een overbelaste situatie. We zien de natuur achteruit denderen, we zien de insecten achteruit denderen. Het heeft er alle schijn van dat gebruik gewasbeschermingsmiddelen leidt tot significante effecten voor de natuur."

De advocaat van Joling zegt niet blij te zijn met de situatie. "We mogen hopen dat er nu niet verschillende procedures doorkruist worden." Hij wijst ook op de bedrijfsvoering en de afnemers die in afwachting zijn van hun producten. Daarnaast is er volgens hem al vooruitgang geboekt, zoals de vermindering in het aantal middelen, de strengere regels voor de verwaaiing van de stoffen en ook betere landbouwtechnieken die de verwaaiing kunnen beperken. "In deze lijn ligt een waarschuwingsbrief voor de hand. Ondanks dat we liever helemaal geen waarschuwingsbrief hebben."

Binnen twee weken doet de rechter uitspraak. Die zal hoe dan ook gevolgen hebben. Voor Joling bestaat 40 procent van de bedrijfsvoering uit de lelieteelt. Meten=Weten denkt dat, als zij in het gelijk wordt gesteld, meer boeren in Nederland er iets van gaan merken. "Dan zijn de rapen gaar", vertelt Geert Starre van de club. "Dan moet alle gebruik van landbouwgif in de nabijheid van Natura 2000-gebieden gestopt worden."

Vorig jaar besloot de rechter dat voor lelieteelt een vergunningsplicht geldt. Daarover loopt nog een hoger beroep bij de Raad van State.