Nog geen einde aan zaak Ruinerwold: Josef B. gaat in hoger beroep

Josef B
Josef B. tijdens de eerste zitting in Assen in januari 2020 © ANP/Aloys Oosterwijk
Josef B. legt zich niet neer bij de straf die hij vanmiddag van de rechtbank kreeg voor vrijheidsberoving van de zes kinderen die jarenlang met hun vader verborgen zaten op een boerderij in Ruinerwold. Dat zegt zijn advocaat Yehudi Moszkowicz.
De rechtbank veroordeelde B. vandaag tot drie jaar gevangenisstraf. De rechters vinden dat de 61-jarige Oostenrijker een "onmisbare schakel" is geweest in het systeem waarin vader Gerrit Jan van D. zijn zes jongste kinderen liet opgroeien. Ze vinden ook dat hij schuldig is aan vrijheidsberoving van een andere Oostenrijker. Die man werd in 2009 door B. en Van D. aan zijn armen en benen opgehangen in een loods in Meppel en zat daarna wetenlang opgesloten in een hok.
Van D. zag zichzelf als de nieuwe Messias en geloofde in een nieuwe wereld, waarop hij zijn kinderen moest voorbereiden. Invloeden van buitenaf waren daarbij volgens hem slecht. Daarom gaf hij de zes na hun geboorte niet aan bij de burgerlijke stand, konden ze nooit naar school en bleven ze het grootste deel van hun leven verborgen voor de buitenwereld.

Timmerman

B. zag zichzelf als discipel van Van D.'s geloof en maakte afspraken met hem. De Oostenrijker regelde en huurde panden - niet alleen in Ruinerwold, maar ook daarvoor in Meppel en Overijssel - en verbouwde ze ook. Verder deed hij onder meer boodschappen en droeg hij zijn inkomsten als timmerman af aan het gezin van Van D. Hij kreeg daardoor in de media de bijnaam 'de klusjesman'.
Doordat de Ruinerwoldvader de kinderen indoctrineerde met zijn geloof, dachten zij dat de buitenwereld slecht was en waren ze niet vrij om te gaan en staan waar ze wilden. Aan die vorm van vrijheidsberoving is B. volgens de rechtbank medeschuldig doordat hij hielp.
"Wij zijn het niet eens met de veroordeling, omdat we vinden dat Josef B. niet strafbaar heeft gehandeld", reageert Yehudi Moszkowicz namens zijn cliënt. "Dus er komt nog geen einde aan deze zaak, helaas." B. heeft wel erkend dat hij wist van de verborgen kinderen, maar heeft ook altijd volgehouden dat hij niks verkeerd heeft gedaan.

Oudste drie kinderen

Dat er hoger beroep komt, vindt advocaat Corinne Jeekel jammer. Zij staat de oudste vier van de in totaal negen kinderen van het gezin bij. "Ik had graag gezien dat hen dit bespaard was gebleven", aldus de Zwolse slachtofferadvocaat.
De oudste drie kinderen ontvluchtten het gezin nog voor 2010, het jaar dat Van D. met de jongste kinderen naar Ruinerwold vertrok. Zij waren door hun vader wel aangegeven na hun geboorte en gingen wel naar school. Dat betekende ook dat zij volgens hun vader vaak slechte invloeden van buiten mee naar het gezin namen, die schadelijk konden zijn voor de jongste zes. Ook was Van D. er vaak van overtuigd dat er een slechte geest in ze zat. De kinderen werden dan ernstig mishandeld en maandenlang afgezonderd van de rest van het gezin.
Van D. heeft ze altijd verteld dat ze nooit over hun verborgen broertjes en zusjes mochten praten, onder meer omdat hij dan naar de gevangenis zou gaan en het slecht zou aflopen met de rest van het gezin. Vanwege die angst zwegen de drie jarenlang. Pas toen de jongste kinderen en hun vader in oktober 2019 werden ontdekt, deden zij bij de politie hun verhaal over alle ellende die ze hadden meegemaakt.
Dat hun vader niet voor de rechter hoeft te verschijnen, omdat de rechtbank hem daar niet toe in staat acht vanwege de gevolgen van een beroerte, kwam hard aan bij de oudste drie en hun jongere broer Israel. Hij is de oudste van de jongste zes kinderen en degene die in oktober 2019 wegliep en de politie inseinde.
Josef B. krijgt drie jaar cel, maar gaat in beroep

Erkenning

De oudste vier kinderen hebben Jeekel in de arm genomen en zijn een civiele rechtszaak tegen Van D. begonnen om erkenning en schadevergoeding te krijgen. Die zaak loopt bij de Rechtbank Gelderland. Het vonnis van de rechtbank in Assen van vandaag over Josef B. zien zij volgens Jeekel ook als een vorm van erkenning. Omdat de rechtbank zich ook uitlaat over wat Van D. zou hebben gedaan, ook al heeft hij zelf niet terechtgestaan.
"Het is een weloverwogen, goed onderbouwd vonnis, waarbij het behoorlijk frappeert dat er bladzijden zijn gewijd aan het gedrag van de vader en ook aan zijn strafbare gedrag en dan met name jegens de oudste kinderen", zegt Jeekel. "Josef B. is dan wel vrijgesproken van vrijheidsberoving van hen, maar uit het vonnis blijkt wel heel duidelijk dat de oudste kinderen zijn opgegroeid in een ontzettend onveilige en gewelddadige situatie. Dat staat nu zwart op wit. Ik kan me voorstellen dat dat appelleert aan hun rechtvaardigheidsgevoel. Dat werkt verzachtend."
Vrijheidsberoving van de oudste drie kinderen is niet te bewijzen, vindt de rechtbank, omdat zij wél naar buiten mochten en daardoor deel uitmaakten van de maatschappij en weg konden gaan uit het gezin. Van mishandeling van de negen kinderen is hij ook vrijgesproken. De rechtbank stelt dat niet duidelijk is dat hij het geweld van Van D. ondersteunde. Zelf mishandelde hij de kinderen in ieder geval niet.

'Geen woord Chinees'

Jeekel vindt dat dit in het vonnis goed is uitgelegd en zegt dat de oudste vier kinderen die uitleg ook begrijpen. "Maar ook in dat deel van het vonnis doet de rechtbank heel duidelijke uitspraken over wat Van D. wél heeft gedaan en daar is geen woord Chinees bij. Ook geeft de rechtbank heel duidelijk aan hoe erg dit de kinderen heeft beschadigd."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.