Veertien jaar na haar dood is Hendrikje van Andel nog altijd belangrijk voor de wetenschap

Komt er ooit een medicijn tegen dementie? Onderzoekers van het Amsterdam UMC denken dat die kans in ieder geval een stukje groter is geworden. Ze hebben namelijk een zeldzame genetische variant ontdekt die de kans op het krijgen van de ziekte van Alzheimer en twee andere dementievarianten flink verkleint.
Hoofdauteur van dat onderzoeksartikel is Henne Holstege van het VUmc, schrijft de
. Ze deed eerder onderzoek naar 100-plussers. Die groep speelt in dit specifieke onderzoek een belangrijke rol. De genetische variant Rs 72824905 werd al eerder in verband gebracht met het tegengaan van dementie, maar dit gen is erg zeldzaam. Eén op de honderd mensen met Europese voorouders heeft die genetische variant. In het onderzoek zijn nu de gegevens van 53.000 proefpersonen uit Europa en Noord-Amerika geanalyseerd.
En wat blijkt? Mensen met dat specifieke gen hebben bijna de helft minder kans op de ziekte van Alzheimer, frontotemporale dementie en Lewy-body-dementie.

Hendrikje van Andel

Mocht er ooit een dementiemedicijn komen, dan zijn de onderzoekers de Hoogeveense Hendrikje van Andel-Schipper (1890-2005) erg dankbaar, aldus de NOS. Van Andel overleed op 115-jarige leeftijd en is daarmee de oudste Nederlander ooit.
Enkele jaren voor haar overlijden gaf ze aan dat ze haar lichaam wel aan de wetenschap ter beschikking wilde stellen. "Maar ze dacht dat ze haar gezien haar leeftijd niet meer nodig zouden hebben", vertelt gepensioneerd neuroloog Gert Jan Holstege. Hij reisde meteen af naar het bejaardentehuis in Hoogeveen. "Iemand die zo oud is en zich dit soort dingen afvraagt vond ik uniek en wilde ik graag onderzoeken."
Hendrikje van Andel werd op 29 juni 1890 geboren in Smilde. Ze had als kind een zwakke gezondheid, omdat ze veel te vroeg was geboren. Later werd ze handwerkjuffrouw en leerde ze meisjes in Bovensmilde breien, haken en naaien. In 1939 trouwde ze met Dick van Andel. Na de oorlog verhuisden de twee naar Hoogeveen. Hendrikje van Andel woonde tot 1996 zelfstandig. Van Andel was een groot voetballiefhebber. Haar favoriete club was Ajax. Ook hield ze erg van het koningshuis.

De hersenen van een 60-jarige

Na het overlijden van Van Andel in 2005 werd haar lichaam meteen overgebracht naar Groningen, waar haar lichaam werd onderzocht. De hersenen van Van Andel bleken kerngezond en waren vergelijkbaar met die van een 60-jarige. Het onderzoek toonde aan dat achteruitgang van de hersenen geen ouderdomskwaal is, maar een aparte ziekte.
De dochter van Gert Jan Holstege, Henne Holstege, was hier ook door gefascineerd en stortte zich daarna op onderzoek naar heel oude mensen. Ze vermoedt namelijk dat 100-plussers 'iets bijzonders hebben dat hen beschermt tegen Alzheimer'. "90 jaar worden is best bijzonder, maar wie zo oud wordt heeft nog altijd een kans van 90 procent om voor z'n 100ste dement te worden", zegt ze de NOS.

Nieuw onderzoek

Met het vinden van die genetische variant lijkt ze dat bijzondere te hebben gevonden. De groep 100-plussers waar onderzoek naar gedaan is, is overigens nog te klein om een betrouwbare uitspraak te doen. In april is daarom een onderzoek gestart waarin twee petabyte (een twee met vijftien nullen) aan data wordt geanalyseerd, aldus de NOS.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.