Dauwtrappen: bier en fanfare of een helend ritueel?
Hemelvaart en dauwtrappen zijn al lang een vaste combinatie. In alle vroegte de natuur in, het gebeurt al eeuwen. Op sommige plekken is het een feestje geworden, waarbij de fanfare speelt en het bier al vroeg stroomt. Maar zo is het niet begonnen.
De oorsprong van het rituele dauwtrappen is moeilijk met zekerheid te achterhalen. Maar dat het al eeuwen bestaat is wel zeker. En dat het ook in vroegere tijden al gekoppeld werd aan drank en vermaak.
In Drenthe is het vaak nog een tocht of evenement in de natuur, net als op meer plekken in het oosten van het land.
Heidens ritueel
Om drie uur 's nachts opstaan en de natuur in, daar ging het om in het van oorsprong heidens ritueel. Met de blote voeten in het gras zingen en dansen, en dus in de dauw trappen. De dauw zou een helende werking hebben: goed tegen de ouderdomskwalen en zelfs tegen sproeten, schrijft bijvoorbeeld het Meertens Instituut.
Met het ritueel werd ook een ode gebracht aan de ontluikende natuur in het voorjaar. Het was een Meifeest, gevierd door de Germanen.
Katholieke processies
De katholieke kerk kent processies op Hemelvaartsdag - zoals de naam al zegt: de dag dat Jezus opsteeg naar de hemel. Zo'n processie is een plechtige omgang, meestal buiten het kerkgebouw. In een 'optocht' wordt gezongen en gebeden. Zo'n processie is er onder meer op Hemelvaartsdag.
Die processies waren vaak al vroeg, soms begeleid door harmonie of fanfare. Door vroeg naar buiten te gaan, waren de processies op tijd terug voor de eerste mis. Maar al snel werd het ook een sociale gebeurtenis. Of zoals de Brabantse troubadour Gerard van Maasakkers het zingt: "komen ze voor Maria, voor Ria of Maria, Bavaria of Maria, of allebei". Geloof, vrouwen en bier, het kwam vaak samen in zo'n processie.
In het boek Volksvermaken van Jan ter Gouw uit 1871 zijn dezelfde verwijzingen te vinden, ook voor Overijssels dauwtrappen. Ter Gouw citeert het Woordenboekje van het Overijselsch: "Op den morgen van Hemelvaartsdag met het eerste daglicht naar buiten, de jenever- en brandewijnflesschen in den zak, en na zich onder de boomen en priëelen verlustigd te hebben, voordemiddags, somtijds vroeg genoeg om naar de kerk te gaan, terug. Ook de meisjes zijn bij dit dauwtreên!"
Dauwtrappen in Drenthe
Zo feestelijk is het in Drenthe meestal niet. Hier staat dauwtrappen nog vooral in het teken van de natuur. Zoals in De Wijk, waar vanochtend om zes uur al werd gewandeld door het Reestdal. Of in Loon, waar wandelaars op jacht konden naar de 'Witte Wieven' langs het Looner Diep.
Of, zoals bijvoorbeeld in Vledder en Exloo, de 'natte variant': dauwzwemmen.
