En toen was het komkommertijd, maar waar komt die naam vandaan?

cucumba
Het is komkommertijd! © Steve Buissinne via Pixabay
Je hoort het steeds vaker in deze tijd van het jaar: het is komkommertijd. Dat betekent dat er een periode is aangebroken waarin er weinig nieuws is, er lijkt wat minder te gebeuren in de wereld. Maar waar komt de term komkommertijd eigenlijk vandaan?
Deze vraag is ingestuurd naar Zoek het uit!. En aangezien er weinig nieuws is tijdens de komkommertijd, hadden we mooi even de tijd om hier in te duiken.

Wat is komkommertijd?

Zoals gezegd, komkommertijd duidt een periode aan waarin er weinig nieuws is. Vanaf het begin van de zomer tot na de bouwvak, een tijd waarin veel dingen stilliggen. Veel mensen zijn op vakantie, er is weinig nieuws en weinig handel. De politiek staat op pauze tijdens het zomerreces.
Meestal betekent komkommertijd ook dat de lat van het nieuws lager wordt gelegd, omdat de kranten en nieuwswebsites wel gevuld moeten worden. Een kat in de boom is over het algemeen weinig nieuwswaardig, maar in de komkommertijd kan het zomaar zo zijn dat deze kat het toch schopt tot een artikel met foto.

Weetjes over komkommertijd

Behalve dat de lat waarlangs het nieuws wordt gelegd voor publicatie veel lager ligt, zijn de kranten tijdens de komkommertijd vaak ook dunner dan normaal. Dit was al zo in vroeger dagen.
Wist je dat de komkommertijd ten grondslag ligt aan de Tour de France? In 1903 nam de voormalige Franse sportkrant l'Auto het initiatief om de Ronde van Frankrijk te organiseren, om zo de terugval in verkopen op te vangen, zo is te lezen op website geschiedenisbeleven.nl. Het sportblad l'Auto kon toen immers gevuld worden met het nieuws uit de Tour, zoals dat tegenwoordig nog steeds in vele kranten en op vele tv-zenders gebeurt.
Er bestaat ook zoiets als 'komkommerdieren'. Dit zijn volgens Wikipedia 'vermeende, te lande waargenomen niet-inheemse dieren of anderszins curieuze dieren' die dankbaar "nieuws" leveren voor de media. Oftewel, dieren in het nieuws doen het goed in komkommertijd. Dat bleek ook in de zomer van 2019, toen de eikenprocessierups, de reuzenteek, de wolf die geen wolf was en een snoek de hoofdrolspelers waren in het dierennieuws van die zomer.
Hoe oud is de term komkommertijd?
De oudste vindplaats in het Nederlands is uit 1787. Vanaf halverwege de negentiende eeuw wordt het woord volop gebruikt; zo had Multatuli het over "in 't hartje van den komkommertyd".
In 1845 werd er in de Vlissingsche courant in een artikel over "Politieke komkommertijd" het volgende over gezegd:
"Komkommertijd is, gelijk uit den aard der zaak volgt, de tijd, waarop deze vrucht wast en rijp wordt; doch dit woord heeft ook eene andere beteekenis, waarbij wij thans een oogenblik willen stilstaan. Men noemt komkommertijd, ook het bepaald, ieder jaar terugkeerend tijdstip, waarin in het een of ander vak van handel, bedrijf of nering minder drukte, minder vertier heerscht, dan gewoonlijk. Bijna iedere handelstak, schier elke betrekking in de maatschappij heeft haren komkommertijd, een tijd, dat deze of gene handelswaren, of voortbrengselen van nijverheid om verschillende redenen minder verbruikt, in minder getale omgezet worden, dan gewoonlijk. (...) Zoo heeft ook de politieke wereld haren komkommertijd; en dit is in ons Vaderland de tijd, waarop de Leden der Staten-Generaal niet zijn vergaderd, en er dus weinig leven in de Staats-brouwerij is."

Hoezo komkommers?

Waar het woord komkommertijd precies vandaan komt, is niet helemaal zeker. Volgens Onze Taal is het een geleende vertaling van het Engelse cucumber time, dat vroeger in de zomermaanden door kleermakers werd gebruikt. Later is dat weer vervangen door 'taylor's holiday', maar ook die uitdrukking wordt bijna niet meer gebruikt. Niemand in Engeland kent nog het begrip cucumber time, volgens de taalvereniging.
Etymologen, dat zijn mensen die de herkomst van woorden bestuderen, denken dat het inmiddels waarschijnlijker is dat 'komkommertijd' is bedacht naar voorbeeld van het Duitse Sauregurkenzeit, een woord uit de 18e eeuw.

Zoek het uit!

Heb jij ook een vraag? Stuur hem in, dan vermaken wij ons in de komkommertijd met het zoeken naar het antwoord!

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.