Stikstof in Drentsche Aa-gebied: Geen effect van vliegveld Eelde

Drentsche Aa-gebied / Gasterse Duinen
Drentsche Aa-gebied © RTV Drenthe / Fred van Os
Het Drentsche Aa-gebied is een stikstofgevoelig natuurgebied, dat vlakbij vliegveld Eelde ligt. Als er een gebied is in Drenthe waar de invloed van vliegverkeer te zien moet zijn, is dat hier.
Stikstof. Misschien is het dit jaar wel een van de meest gebruikte woorden. Maar wat is de impact eigenlijk van stikstof op de Drentse natuur en waar komt die stikstof vandaan? In de provincie liggen twaalf stikstofgevoelige natuurgebieden. RTV Drenthe ging ze alle twaalf bij langs. Deze keer: Drentsche Aa-gebied.
DRENTSCHE AA-GEBIED
Oppervlakte: 3902 hectare
Gemeenten: Aa en Hunze, Assen, Midden-Drenthe, Tynaarlo, Groningen
Beheerder: Staatsbosbeheer en particulieren
Landschap: Beekdalen
Bijzonder: Een van de best bewaarde laaglandbeeksystemen van Europa
Maar het vliegverkeer blijkt maar weinig effect te hebben op de stikstof in het nabijgelegen gebied: 0,10 procent van alle stikstof in het natuurgebied komt van de luchtvaart. Zelfs in de meest noordelijke hectaren van het gebied, die het dichtst bij Groningen Airport Eelde liggen, is geen toename te zien van de stikstof. Het gaat om, afgerond, 0,0 kilo stikstof per hectare per jaar afkomstig van zowel de luchthaventerreinen als van de vluchten.
Überhaupt heeft het vliegverkeer niet veel effect op de stikstof in de provincie. Voor alle twaalf stikstofgevoelige natuurgebieden in Drenthe gaat het in totaal om zo'n 0,10 procent.
Het Drentsche Aa-gebied is een van de drie natuurgebieden in Drenthe waar in minimaal de helft van de stikstofgevoelige plekken het aandeel stikstof op orde is. Of nét op orde. Voor de andere helft is sprake is van overbelasting. Van ernstige overschrijding van de stikstofnormen - dat is minstens tweemaal zo veel als is toegestaan - is geen sprake.

Stikstof is probleem voor oppervlaktewater

Van de stikstof die in het gebied neerkomt, komt het meeste van de landbouw. Het gaat om 42 procent. En van die landbouw is voornamelijk het gebruik van mest (zo'n 40 procent) en de koeienstallen (zo'n 35 procent) de oorzaak van de stikstof. Rondom het natuurgebied zitten binnen een straal van 1 kilometer 41 veehouderijen. Bij geen enkel ander natuurgebied in Drenthe zijn er zoveel veehouderijen binnen die afstand.
Er zit ook teveel stikstof in het oppervlaktewater, zeker in een aantal bovenlopen. Daarnaast heeft het waterschap aanwijzingen dat fosfaat onder landbouwpercelen in het stroomgebied van de Drentsche Aa momenteel doorslaat. Dat wil zeggen dat natuurlijke buffer van fosfaat volledig is gebruikt en dat fosfaat nu rechtstreeks doorstroomt naar het grond- en oppervlaktewater. Daardoor kunnen de fosfaatgehalten sterk stijgen.
Ook consumenten veroorzaken een aanzienlijk deel van de stikstofuitstoot in het Drentsche Aa-gebied: met maar liefst 12 procent het hoogste aandeel van alle Drentse natuurgebieden. Hier vallen ook huisdieren onder, denk aan het uitlaten van een hond, maar ook bijvoorbeeld de uitstoot van kantoren en winkels.

Geen gevoelige dieren, wel grotere voedselrijkdom

In het Drentsche Aa-gebied leven geen dieren die stikstofgevoelig zijn. Voor de flora is dat anders, want door de stikstof ontstaat een grotere voedselrijkdom. En dat is ongewenst. Zo verdwijnen karakteristieke soorten als de Spaanse ruiter uit de zeldzame blauwgraslanden omdat die de concurrentie met andere soorten, die wel gedijen bij stikstof, niet aankunnen.
Het artikel gaat verder onder de foto:
spaanse ruiter
De Spaanse ruiter groeit in blauwgraslanden © RTV Drenthe
De droge heide is het grootste landschapssoort in het gebied. Droge heiden bestaan onder meer uit heiden, struiken, hagen, kleine open zandige plekken en grazige vegetaties. Door de stikstof is een kwart van dit landschap sterk vergrast, onder meer de heide in Vijftig Bunder, een gebied bij Midlaren. De stikstof leidt tot verzuring van de bodem, met vooral een negatieve invloed op de mossen, maar heeft ook een teruggang van de biodiversiteit als gevolg.
Verantwoording
De data die RTV Drenthe heeft gebruikt voor dit artikel zijn afkomstig van het AERIUS en de provincie Drenthe. AERIUS is een rekeninstrument van het RIVM. Met deze tool wordt de uitstoot van stikstof en de neerslag daarvan op Natura 2000-gebieden berekend. Het gaat om cijfers uit 2019. Dat zijn de meest recente cijfers.
Daarnaast is gebruik gemaakt van het beheerplan van Drentsche Aa-gebied.
RTV Drenthe heeft voor ieder stikstofgevoelig natuurgebied een artikel gemaakt over de herkomst en de gevolgen van de stikstof. Op het kaartje hieronder staat een overzicht van alle twaalf Drentse natuurgebieden. Als je op het gebied klikt, kun je een uitgebreid artikel lezen over de stikstof in dat natuurgebied.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.