Terminaal zieke John Franke strijdt met podcast voor bevolkingsonderzoek naar longkanker

1 augustus 2022, 15:56 • 4 minuten leestijd

John Franke uit Zuidlaren strijdt voor een bevolkingsonderzoek naar longkanker © RTV Drenthe / Mathijs Renkema

"Ik ben ten dode opgeschreven maar als ik eerder gescreend was, hadden we dit gesprek misschien niet gevoerd." De missie van de terminaal zieke John Franke (57) uit Zuidlaren is dan ook helder: er moet een bevolkingsonderzoek komen naar longkanker.

Het is daarom dat Franke vandaag (1 augustus is Wereld Longkankerdag) een podcast presenteert met de naam 'De missie van John'. De podcast, gemaakt door Edwin Mooibroek en Erik Wijnholds, wordt ondersteund door onder meer KWF en patiëntenorganisatie Longkanker Nederland. Franke pleit in deze serie vóór een bevolkingsonderzoek, maar er komen ook tegenstanders aan het woord.

Franke denkt dat het tegenhouden van een bevolkingsonderzoek vooral een financiële kwestie is. "Al kun je juist veel zorgkosten besparen door zo'n onderzoek toe te passen", zegt hij.

In zijn eigen geval had het zijn leven kunnen redden, zo is zijn overtuiging. "In 2016 werd er een thoraxfoto van mij gemaakt, omdat ik vanaf mijn geboorte een kleine hartafwijking heb. Daarop was nog niets te zien. In maart 2020 bleek mijn long vol te zitten en kreeg ik als het ware een doodsmelding."

Waar er al wel bevolkingsonderzoeken zijn naar onder meer borst- en darmkanker, is dat bij longkanker niet het geval. "En dat terwijl er in Nederland jaarlijks 10.000 mensen aan sterven. Als ik in 2017 of 2018 een screening had gehad, viel er waarschijnlijk nog wat te redden. Dan moest er misschien een long worden afgezet of zou ik op een andere manier geopereerd moeten worden. Dan hadden we dit gesprek nu niet hoeven voeren."

Achteraf kijk je een koe in de kont, dat weet Franke als geen ander. Zelf zal hij niet genezen, maar hij blijft zich hard maken voor het bevolkingsonderzoek. De podcastmakers noemen het 'een missie', en zelf ziet hij het ook wel zo. "Het zou mooi zijn als ik straks in de kist op m'n crematie lig, dat dan de eerste deelnemer door de CT-scan gaat", zegt Franke. "Dat zou de kers op de taart zijn, hoe cynisch dat ook klinkt."

Longkankerpatiënt John Franke over het starten van een bevolkingsonderzoek naar de ziekte:

Terminaal zieke John Franke strijdt met podcast voor bevolkingsonderzoek naar longkanker

Toch is het maar de vraag of het bevolkingsonderzoek er gaat komen. "Het meest gehoorde argument om het niet te doen, is dat de doelgroep moeilijk te vinden is", zegt Franke. Hij noemt dat een 'drogreden'. "Je kunt gewoon mensen vanaf een bepaalde leeftijd een brief sturen, met daarin een klein vooronderzoek. Vragen of iemand gerookt heeft, zodat je aan een stukje voorscreening doet."

Zo'n 80 procent van de mensen met longkanker heeft namelijk in meer of mindere mate gerookt. Franke zelf ook, al stopte hij daar zo'n acht jaar geleden al mee. "Ruim voor ik kanker kreeg dus."

Volgens Franke zit er nog een stigma op longkanker. "Eigen schuld dikke bult, dat is wat je nog wel eens hoort", zegt hij. En dat maakt het lastig om een bevolkingsonderzoek in gang te zetten. "Want als je alleen rokers zou gaan screenen, zou dat een vorm van discriminatie zijn van niet-rokers. 20 procent van de mensen die longkanker krijgt, heeft namelijk niet gerookt."

Jeroen Hiltermann is oncoloog in het Universitair Medisch Centrum in Groningen en nauw betrokken bij Frankes proces. Hij ziet dat er in andere landen in Europa wél bevolkingsonderzoeken naar longkanker zijn. "Maar hier dus niet. Dat is voor de heer Franke natuurlijk zeer wrang."

Hoewel het geld en tijd zal gaan kosten, denkt Hiltermann dat een bevolkingsonderzoek naar longkanker zeker zinvol zal zijn. "Natuurlijk, want hoe eerder je de kanker vindt, hoe beter die te behandelen is. Het zijn keuzes die wij moeten maken. Vinden wij het rendabel en kosteneffectief om zo'n screening op poten te zetten?"

Die vraag lijkt vooral voor de landelijke politiek van belang. "In Den Haag moet het veranderen", zegt Franke. "We hopen met de podcast de landelijke politiek te bereiken en dat men zich daar gaat realiseren dat je zorgkosten kan besparen met zo'n onderzoek. Maar het belangrijkst is dat je levens kan redden."

De lokale politiek nam al eerder een motie aan van Franke. Als gemeenteraadslid van Leefbaar Tynaarlo, riep hij op tot een bevolkingsonderzoek. De gehele gemeenteraad steunde de oproep van Franke. "Nu Den Haag nog."

Van een laatste strijd wil Franke niets weten. "Vechten tegen kanker is geen strijd", zegt hij. "Dat wint niemand. Als je ergens tegen vecht, dan heb je negatieve energie. Mijn vriend Ismaël Lotz (die begin dit jaar overleed aan de ziekte, red.) zei altijd dat je moest dansen met je kanker. Dat probeer ik nu ook te doen."

Van chemo naar proefkonijn en weer terug naar chemo

In de 2,5 jaar dat Franke nu met longkanker leeft, heeft hij een bijzonder traject afgelegd. De eerste chemo's in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) maakten hem ziek. "In oktober 2020 was ik uitbehandeld, er was niets meer van me over", zegt Franke. De Zuidlaarder werd terugverwezen naar de huisarts, maar zocht in de tussentijd naar alternatieven. Die vond hij uiteindelijk, in de vorm van experimenten. "Ik heb mee kunnen doen aan een studie van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Die studie sloeg goed aan. Daar heb ik veel geluk mee gehad."

Een nieuwe proef, waarbij Franke een injectie kreeg in beide oksels, ging de tumor in zijn lichaam te weinig tegen. Brutaal als hij is, belde Franke rond in zijn netwerk op zoek naar een alternatief. 3,5 week terug begon hij weer met een chemokuur. "Die sloeg op zich goed aan, want de tumor reageerde erop", zegt hij. De nieren van Franke geven alleen een ander signaal af. "De waardes zijn niet goed, die moeten naar beneden. De chemo die ik afgelopen week zou krijgen, is daarom uitgesteld. De waardes moeten goed zijn, anders kun je geen chemo krijgen. Ik drink nu wat meer water, in de hoop dat het beter wordt en ik komende week wel een chemo kan krijgen. Dan moeten de waardes wel beter worden."

Franke loopt het risico op nierfalen, wanneer hij wel een chemo krijgt terwijl zijn waardes niet op orde zijn. "Aan de andere kant zou stoppen met de chemo betekenen dat de tumor vrij spel krijgt in je lichaam. Dan is het kiezen tussen twee kwaden. Ik hoop dus dat de waarden van mijn nieren snel beter worden."