Drenthe Toen podcast: Het oorlogskind dat in Drenthe bleef: 'Ik was een loeder!'

"Ik was niet bang. Als het om je leven gaat ben je niet zo gauw bang. Vooral omdat je al met de dood vertrouwd was, want wij gingen toch dood! Van de honger. Dus dat zei ons niks." In Utrecht werd Frans Melein al jong geconfronteerd met oorlog en verzet. Ook thuis. Zowel vader Melein als zijn twee broers zaten in het verzet: "Ik moest zeer gevaarlijke dingen doen. Je had wel een klok gezien, maar geen klepel en zo was het in huis ook. Als ik op bed lag dan liepen ze over me heen. Het slaapkamerraam was altijd los, want als ze vluchtten, konden ze zo door de slaapkamer, over mij heen naar buiten."

"Eens, toen ik uit de slaapkamer kwam, zag ik allemaal bonkaarten: groen, roze, blauw... Dat vergeet je niet, die kleuren waren zo mooi! Toen ik van het toilet afkwam moest ik met mijn gezicht naar de muur toe naar de slaapkamer, die ging op slot. Ik mocht dat niet zien, joh! Want ik wist niet dat zij dat deden, overvallen plegen en bonnen stelen enzo." Frans zit vol verhalen over zijn jeugd in Utrecht. Voor zijn tiende levensjaar zou hij er vertrekken.

Eind 1944 gaat Melein met een kindertransport, per schip, naar Noord-Nederland. Frans vertrekt vanaf de Oranjekerk in Utrecht samen met zijn zusje. "Eng? Daar denk je niet aan. De bovenbuurvrouw zegt tegen mij: 'Frans je gaat naar de boeren. En dan krijg je geen honger weer'. Ik wist helemaal niet waar Drenthe was! Niks wist ik. Ik had nooit van Smilde gehoord." Frans' zusje wordt in een pleeggezin ondergebracht. De jonge Frans zelf was 'moeilijker te handhaven': "Ik was een loeder". Het was het begin van een reeks omzwervingen langs meerdere pleegouders in en rondom Smilde.

"Ik was een lamstraal. Ik was het doodschoppen nog niet waard. Ik had een oorlogsverleden. En ik had helemaal geen liefde in me", zegt Melein nu. Maar bij het derde pleeggezin was het raak, op de goede manier: "Ome Gerrit en tante Lam waren vrijgezel, broer en zuster. Ome Gerrit was kerkvoogd hier in de Koepelkerk, en hij had gezegd: wij willen graag een jongen hebben." Daar kwam Frans in huis.

Na de oorlog ging Melein terug naar Utrecht, maar daar kon hij niet meer aarden. Hij wilde naar Smilde, terug naar oom Gerrit en tante Lam: "Ik ging weer naar Smilde toe. Met de auto. Het was zondag. Zij waren naar de kerk. Ik wachtte in het portaaltje. Ze keken wel raar op. Ik zei: 'mag ik hier wel weer komen? En ik ben heel lang gebleven. Tot het einde aan toe zowat."

Op het dressoir staat een foto van oom Gerrit en tante Lam. De herinneringen van Melein aan zijn pleegouders zijn: "fijn en mooi en ook treurig omdat ze mij opgevoed hebben". Frans Melein kijkt met liefde terug: "Smilde is me lief. Omdat ze mij hier geaccepteerd hebben." Hij ging er nooit meer weg. Hij bouwde een bestaan op in Drenthe, trouwde, kreeg kinderen en was tijdens zijn werkzame leven brugwachter.

Het hele gesprek met Frans Melein is te horen in Drenthe Toen, zondagmiddag van 12.00-14.00 uur op Radio Drenthe, daarna via Uitzending Gemist en de podcast.