LTO boos om overhoop halen mestbeleid: 'Kost tienduizenden euro's extra'

Uitrijden van mest
Het uitrijden van mest is een probleem vanwege de natte grond © RTV Drenthe / Matthijs Holtrop
Het verdwijnen van de Nederlandse uitzonderingspositie op de mestregels gaan Nederlandse boerengezinnen op zeer korte termijn al voelen in hun portemonnee. Bovendien helpt het schrappen van deze zogeheten derogatie niet bij het behalen van milieudoelen, die alleen maar verder uit het zicht dreigen te raken waarschuwt LTO Noord-voorman Dirk Bruins uit Dwingeloo.
Hij ziet de bui al hangen voor zijn eigen melkveebedrijf. "Dit gaat mij tienduizenden euro's extra kosten op jaarbasis en raakt ook andere boeren op de korte termijn in de portemonnee."
Deze zomer werd al duidelijk dat de Europese Commissie een eind wil aan de 'voorkeursbehandeling' die Nederland heeft. Bruins zag het onheil daardoor al in lucht hangen, maar dat maakt de pijn niet minder erg. "De afgelopen tijd heb ik met de bestuurders van onze regio-afdelingen gesproken, en daar kwam een ding naar voren: op de korte termijn is dit onze grootste zorg." Bruins denkt dat Nederland geslachtofferd wordt in een politiek spel dat zich op het Europese hoofdkantoor in Brussel afspeelt.

Nadelen kunstmest

"Nederland is uitermate geschikt om (dierlijke) mest uit te rijden vanwege de 'trage' werking, waar boeren bijna een jaar profijt van hebben. Voor de productie van kunstmest is ook nog eens gas nodig, wat met de huidige krapte op de energiemarkt een extra kostenpost oplevert."
Bovendien moet kunstmest worden ingevoerd, en dierlijke mest afgevoerd. Dit kost duizenden euro's, waarvoor de boer de rekening mag betalen, meldt Bruins frustrerend. In het politieke gelobby om de derogatie langer vast te houden, miste hij premier Rutte.
Derogatie, hoe zit dat?
Nederlandse boeren mochten de afgelopen jaren meer mest over hun land uitrijden dan veel Europese collega's. Deze uitzonderingspositie - oftewel derogatie - was er vanwege het kleinere grondgebied. In juli werd duidelijk dat de Europese Commissie af wil van deze voorkeursbehandeling, vooral omdat Nederland doelstellingen omtrent de waterkwaliteit niet haalt.
Vanaf 2026 zal de Nederlandse boer moeten voldoen aan de Europese derogatienorm. Tot dat jaar mag er steeds iets minder mest worden uitgereden, heeft voormalig landbouwminister Henk Staghouwer (CU) in Brussel afgesproken. Dat verzacht de pijn enigszins voor de boer, die bijvoorbeeld niet met een enorm mestoverschot blijft zitten. Ook komt het kabinet met een compensatiepakket van 130 miljoen euro.
Ongeveer 18.000 boerenbedrijven worden getroffen door de gewijzigde mestregels. Denemarken, Ierland en Vlaanderen houden hun uitzonderingspositie overigens wel.

Waar was de Nederlandse lobby in Brussel?

"Ik denk dat de Nederlandse politiek zich onvoldoende heeft ingezet. Ze zeggen wel: er moet perspectief voor de landbouw komen, maar ik heb Rutte niet gezien in Brussel om zich voor dit onderwerp hard te maken." Over zijn oud-bewindspersoon Henk Staghouwer velt Bruins geen oordeel. "Daar kan ik onvoldoende over zeggen, maar op dit soort cruciale dossiers moet de premier zich sowieso bemoeien, maar ik heb 'm niet gehoord of gezien."
(Tekst gaat verder onder de foto)
Dirk Bruins
Dirk Bruins van LTO Noord © RTV Drenthe
Rutte zelf gaf op een persconferentie begin juli overigens aan zich wel met het dossier te bemoeien. "Maar dat is niet altijd heel zichtbaar, omdat het de vakministers zijn die dat doen. En dan is vaak het romantische idee: als Rutte nou in de auto stapt met vier motors en naar Brussel rijdt en daar op tafel slaat met zijn vuist, want hij zit er al zo lang, dan komt het wel goed." De premier zei maximaal zijn invloed aan te wenden om dingen voor elkaar te krijgen. "Maar dat is zelden met vier motoren naar Brussel rijden."

Kringloop

De landelijke tak van Bruins' LTO vreest op termijn het einde van de kringloopbouw. De organisatie laat weten 'geschokt, boos en teleurgesteld' te zijn. Niet alleen de zogeheten derogatie verdwijnt volgens de LTO, maar vanuit Brussel komen er ook 'vele voorwaarden bij die voor de hele sector inperkingen betekenen'.
Aftreden minister Henk Staghouwer
Tijdens het schrijven van dit verhaal was nog niet bekend dat minister Henk Staghouwer zou aftreden. Ondanks de kritiek op zijn functioneren - hij zou onder meer te weinig perspectief bieden voor de landbouw - komt zijn vertrek onverwachts. Tijdens een persmoment liet Staghouwer weten dat "boeren en vissers zekerheid nodig" hebben.
"Ik heb mezelf de vraag gesteld: ben ik de juiste persoon om als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit leiding te geven aan de opgaven die er liggen? Ik ben het afgelopen weekend tot de conclusie gekomen dat ik die persoon niet ben", aldus de ChristenUnie-politicus, die overkwam uit het Groningse provinciebestuur naar kabinet Kabinet-Rutte IV.
Staghouwer ging tijdens zijn afscheidsmoment niet in op de derogatie-kwestie. Minister Carola Schouten (Armoedebeleid) neemt zijn taken voorlopig over.

'Compensatie niet genoeg'

Om boeren op weg te helpen naar 2026 - het jaar dat de uitzonderingspositie helemaal is verdwenen - trekt het kabinet 130 miljoen euro uit. Alle kosten en moeite ten spijt, die compensatie schiet ruim tekort ten opzichte het leed dat boeren te wachten staat, laat LTO weten. "Die is alleen gericht op bedrijven met grasland, terwijl de consequenties alle bedrijven raken. De Nederlandse overheid zal terug naar Brussel moeten om daar met de vuist op tafel te slaan en nog steviger te onderhandelen." Bruins: "We schieten er niks mee op."
Staghouwer erkende dat boerenbedrijven 'heftige gevolgen' te wachten staan, maar dat het kwijtraken van de derogatie nu eenmaal komt door het achterblijven in milieudoelen, specifiek op het gebeid van waterkwaliteit.
De ChristenUnie-bewindsman zei dat het "stevige onderhandelingen" zijn geweest, waar Nederland het maximale heeft uitgehaald. Het acuut verdwijnen van de uitzondering zou nog grotere gevolgen hebben voor de betreffende bedrijven, die dan met een acuut overschot zouden zitten.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.