De beste vliegenvanger is een zwam en die ligt gewoon voor het grijpen
Op de lijst van de Opiumwet pronkt hij al jaren en hij kan rekenen op ware aanbidding van voorbijgangers, maar de vliegenzwam heeft veel meer in huis. Amanita muscaria luidt zijn ware naam en die onthult nog niet veel. Vliegenzwam licht al een tipje van de sluier op en toch is het niet duidelijk wat deze schoonheid nu precies met de vlieg van doen heeft.
Een bezoeker van de site van RTV Drenthe wilde het weten en stuurde zijn vraag naar de rubriek Zoek Het Uit.
Laat dit jaar
Zo'n twee jaar geleden moest je bijna met een vergrootglas het bos in om de vliegenzwam te zoeken, want de paddenstoel was bijna niet te vinden. Dit jaar dreigde eenzelfde scenario, maar nu er meer regen valt, duikt de zwam op veel plekken op. "Het ene jaar is-ie er bijna niet, het andere jaar in overvloed", weet Rob Chrispijn van de Paddenstoelenwerkgroep Drenthe. "Het komt doordat het zo lang droog is geweest dit jaar, dan laten paddenstoelen zich niet zien, maar nu het lekker nat is zijn ze er weer, ook de rode met witte stippen".
Wat is een paddenstoel precies?
De paddenstoel boven de grond is eigenlijk maar een klein onderdeel. Het wezen is een schimmel, zo leert ons de Natuurwijzer van Naturalis. Het grootste deel van de schimmel zit onder de grond. Dat heet de zwamvlok. Die bestaat uit allerlei draden en die groeien uit tot een paddenstoel.
Met schimmeldraden haalt de paddenstoel voedingsstoffen uit de grond. Hiervoor werkt de vliegenzwam goed samen met bomen zoals de berk, de beuk of de eik. De schimmeldraden groeien om de wortels van de boom heen. Daarbij geeft de boom suikers af die de schimmel opneemt.
Jekyll and Hyde
In menig kinderhart neemt de vliegenzwam een grote plaats in. Zo zijn er meerdere liedjes over en veronderstellen veel kleintjes dat het kabouterhuisjes zijn. Ook natuurfotografen kunnen niet zonder een kiekje te maken langs deze beauty lopen. Maar de paddenstoel heeft ook een keerzijde en die is giftig en daarmee wordt het een ware Jekyll and Hyde. In de hoed van de vliegenzwam huist namelijk muscarine en die stof kan bij inname leiden tot onder meer hevig zweten, maag- en darmstoornissen, verlaagde bloeddruk en astmatische verschijnselen.
Vooral de hoed van de zwam bevat stoffen met hallucinerende eigenschappen. De 'paddo' valt mede daarom onder de opiumwet. Nu is de hoeveelheid muscarine in een vliegenzwam zeer gering, maar deze paddenstoel eten wordt toch ten zeerste afgeraden, tenzij je weet hoe die bereid moet worden, want in bepaalde culturen lusten ze er wel pap van.
De vliegenverjager
In vroegere tijden werd deze rood-met-witte-stippenzwam volop ingezet om vliegen te verdrijven. "Je neemt een schoteltje met water of melk, eventueel met suiker, en daar leg je dan de hoed van de vliegenzwam omgekeerd in," vertelt Rob Chrispijn, "vliegen komen daarop af als beren op een pot honing en als ze dan van de paddenstoel snoepen raken ze totaal verdoofd, ze kunnen er zelfs aan sterven." En zo dan komt dit sieraad in de natuur aan de naam.
Een mens voelt er dus niet zo snel wat van; een wilde avond vergt al snel een vracht aan vliegenzwammen en dat is allerminst aan te bevelen. De tijdspanne tussen inname en het begin van ziekteverschijnselen bedraagt dertig minuten tot drie uren. Voor een vlieg is een hoedje dus meer dan genoeg. Een gebruiker van deze methode wist ons te melden dat het verdrijven van vliegen zo veel effectiever is dan welke vliegenmepper dan ook.
Zoek het uit!
Heb jij ook een vraag? Stuur deze dan in naar Zoek het uit!
