Boeren experimenteren met telen eigen veevoer en afrikaantjes om aaltjes te bestrijden

Toch is daar nu een oplossing voor gevonden: afrikaantjes planten. Afrikaantjes zijn planten met rode bloemetjes, die de aaltjes op natuurlijke wijze doden zonder landbouwgif. Tegelijkertijd geven ze een vitaminestoot aan de grond. Daarnaast werkt de boer samen met zijn buurman, die melkveehouder is. Die kan wel veevoer van dichtbij gebruiken, in plaats van soja van de andere kant van de wereld te laten komen. De mest van de veehouder kan dan weer gedeeltelijk over de akker worden verspreid in plaats van er ver mee te sjouwen.

Hoe zat het dan met die aaltjes? Daarvoor staan er nu -na het verbouwen van veevoer voor de buurman- afrikaantjes op. Dat zijn plantjes met rode bloemetjes, die de aaltjes op natuurlijke wijze doden zonder landbouwgif. Tegelijkertijd geven ze een vitaminestoot aan de grond.

Dirk-Jan Beuling in 1e Exloërmond heeft samen met buurman en melkveehouder Arjan Olthuis een paar experimenten aan elkaar gekoppeld met de subsidie voor Boerenexperimenten voor Natuurinclusieve landbouw. Beuling: "Ik had een nieuw stuk land en ik schok ervan hoeveel aaltjes erin zaten."

De meeste aaltjes zijn nuttige bodembewoners die leven van bacteriën, schimmels of insecten. Maar een aantal soorten veroorzaken plantenziekten zoals aardappelmoeheid. "Aardappelen of uien telen was zonder veel bestrijdingsmiddelen niet mogelijk. In samenwerking met een melkveehouder Olthuis heb ik eerst een gemengde teelt van gerst en erwten gedaan. Die beide zijn nu ingekuild tot veevoer. In de erwten zit veel eiwit en in het gerst zit een voedingswaarde die voor 70 procent de voedingswaarde van mais haalt", zegt Beuling.

De koeien van Arjan Olthuis vinden het bijmengsel van erwten en gerst lekker. "Het heeft nog niet de zelfde voedingswaarde als mais, maar in de erwten zit verassend veel eiwit. Dat eiwit hoeven we dus niet uit soja uit het buitenland te halen. Dat scheelt transport, vervuiling en kosten. Per koe wel 50 eurocent per dag, bij droge koeien (die zijn met zwangerschapsverlof, red.) zelfs wel 1 euro 50 per dag."

Het inkuilen was in het begin volgens Olthuis nog wel een dingetje, maar met de juiste manier van oogsten, hakselen en een conserveringsmiddel, ligt er nu een mooie kuil naarst de melkveestal. Olthuis grijpt een hand kuilvoer. "Je ziet af en toe nog een erwt of een gerstkorrel maar het is heel fijn geworden. Dat moet ook, anders kunnen koeien dit niet goed verteren."

Het boerenexperiment geeft Olthuis ook een heel klein beetje lucht in de volgens hem kromme mestregels. Zijn melkveebedrijf produceert teveel mest om te verwerken op eigen grond. Die mest moet hij afvoeren. Een deel kan nu naar de akker van buurman Beuling. Dus opnieuw minder gezeul met mest, minder transport, minder vervuiling.

Terug naar juli 2022. Akkerbouwer Beuling zit na de vroege oogst van erwten en gerst met een lege akker met nog steeds heel veel aaltjes er in. Hij zaait afrikaantjes.

Nu plukt hij daar de vruchten van. "Een paar weken geleden heb ik weer grondmonsters genomen en het aantal schadelijke aaltjes was al met 75 procent afgenomen. En het duurt nog wel even tot de eerste flinke nachtvorsten voordat de afrikaantjes zijn uitgewerkt. Dus mijn hoop is om op nul aaltjes uit te komen, dan hoef ik geen, of in ieder geval veel minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken om de akker weer klaar te maken voor de teelt van aardappelen of uien volgend jaar."

Hoe de teelt van de afrikaantjes ook eindigt, een goede 'groenbemester' zullen ze in ieder geval zijn volgens Beuling. "Als ze klaar zijn, werken we ze onder de grond. En behalve dat ze nu al stikstof hebben vastgehouden die aardappelen of uien volgende jaar kunnen gebruiken, zijn ze een hele goede organische meststof."

Het experiment van Beuling en Olthuis is mogelijk gemaakt met geld van de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw. Boeren in de Veenkoloniën kunnen plannen indienen om te experimenteren met landbouwvormen die beter zijn voor de natuur en biodiversiteit. Per experiment is 25.000 euro beschikbaar. Het geld komt van de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw die de noordelijke provincies met het kabinet hebben gesloten.

De experimenten moeten aansluiten bij de actieplannen voor de landbouw in de Veenkoloniën, Westerwolde en Oldambt. Omdat deze gebieden onderling verschillen in landbouw, landschap en biodiversiteit, is onder regie van de Agenda voor de Veenkoloniën per gebied een streefbeeld voor 2030 bepaald hoe de landbouw er dan uit zou kunnen zien. Het is de zoektocht naar landbouwvormen die winstgevend zijn, bijdragen aan de biodiversiteit en vruchtbaarheid van de bodem en zorgt voor een leefbaar platteland.

De subsidieregeling Boerenexperimenten liep al maar wordt wegens succes verlengd tot 1 april 2024.