'Vergeten' dorpsfilm Roswinkel opgedoken uit kluis: 'Het grote geheim'

"Kijk, daar zijn ze", zegt Joling, die op zijn knieën op een kussentje de banden uit de kluis trekt. "Het grote geheim van Roswinkel, haha."

In de lange lijst op Wikipedia over de films die Johan Adolfs gemaakt heeft over alle 1500 dorpen die hij of zijn cameramensen bezocht, is Roswinkel niet te vinden. "Er is toen altijd afgesproken met het bestuur of de toenmalige leden van muziekvereniging Amoroso, dat de films nooit worden afgestaan. Ze zijn van Roswinkel en blijven in Roswinkel."

De vader van Joling, was destijds de voorzitter van muziekvereniging Amoroso. De films bleven goed bewaard bij zijn ouders thuis. "Ze lagen hier altijd bovenop de klok", wijst Joling naar boven. "Jaren en jaren hebben ze daar gelegen. Mooi droog en goed bewaard. Als er brand komt zei moeder altijd: 'Pak de belangrijkste dingen, maar denk ook om de films'."

Nu er steeds meer mensen die in de films te zien zijn overlijden, besluit de muziekvereniging Amoroso deze twee af te geven aan het Drents Archief. "Deze film is buiten Roswinkel volslagen onbekend. Dus dit is schatgraven", zegt Jasper Huizinga van het Drents Archief. Ook zitten er notulen bij. "Dat is uniek. Naar mijn weten missen bij de Adolfs-films die wij hebben, alle gegevens eromheen. En hierbij heb je ook de verhalen van de muziekvereniging, die het allemaal heeft geïnitieerd."

Joling was zelf een jaar of tien toen de eerste opnames gemaakt werden, kan hij zich nog maar al te goed herinneren. "Dat was een hele beleving", vertelt hij. "Een hele grote bijzonderheid. Op school werd al verteld dat wij een filmopname kregen. Meisjes moesten een mooi jurkje aan, de jongens moesten schoon gewassen zijn. En toen moesten we kringspelen voor op het schoolplein."

Aan anekdotes en mooie verhalen over de dorpsgenoten, geen gebrek bij Joling: "Ik kijk er altijd weer met plezier naar. Op een gegeven moment slaat het paard van Haak bijna op hol. Je ziet iedereen wegduiken. Dan denk je: 'Daar heb je Haak weer met z'n paard'. Zijn vrouw met een grote hoed op. Of de schilder die achterom blijft kijken naar de cameraman en bijna tegen de muur fietst."

Toch vindt Joling het nu tijd dat de films naar het Drents Archief zijn. "De families zijn hier nu bijna niet meer. Ook zijn veel mensen in de films al overleden. En wat moet ik ermee? Ik kan ze net aan de praat krijgen op tv en dan houdt het op. Ze worden nu goed bewaard en ik hoop dat jullie er goed omdenken", zegt hij tegen de medewerkers van het archief, die de films komen halen.

De films gaan mee naar Assen, waar ze ingescand worden. Uiteindelijk zijn ze te zien op de website van het Drents Archief. "Het is een vrij vroege film. Ik hoop dat er wat bijzondere dingen tussen zitten. Misschien is het stramien nog niet helemaal gevonden, wat Adolfs later heeft toegepast. En het is geweldig om beelden terug te zien uit 1949. Dat is prachtig."